آستان وصال ( اشعار آئینی؛ مقتل، آموزش مداحی)
❇️ اما در مورد تعداد ابیات قطعه در منابع مختلف، تعداد ابیات مختلفی بیان شده است. در کتاب فنون بلاغت و صناعات ادبی جلال‌الدین همایی، چنین بیان شده که قطعه شعری است با حداقل دو بیت و حداکثر شانزده بیت که البته گاهی، در صورت ضرورت، تا چهل بیت نیز می‌رسد ❇️ موضوع شعر قطعه: شاعران در قالب قطعه معمولاً به بیان موضوعات تعلیمی و اخلاقی می‌پردازند و در این قالب به مناظره، نامه‌نگاری و شکایت و خواسته و از این دست موضوعات می‌پردازند. از دیگر موضوعات قالب قطعه در شعر فارسی می‌توان به این موارد اشاره کرد: تهیدید و تقاضا، موضوعات شخصی، موضوعات ادبی، مفاهیم عرفانی، مقام مادر، ستایش زن، فقر، مفاهیم اجتماعی، مفاهیم سیاسی-انتقادی، مفاهیم اخلاقی و پند و اندرز، لغز، اخوانیات، اشتیاق اما امروزه در اشعار آئینی و مذهبی نیز از این قالب شعری به خوبی بهره می برند که ما در پایان بحث نمونه هایی را تقدیم شما خواهیم کرد. بنابر آنچه گفته شد، قطعه تدارای تفاوت های با قالب های غزل و قصیده به شرح زیر است. 1️⃣ از نظر قافیه: در تعریف قطعه گفته شد که هم­ قافیه بودن مصراع اول با آخر ابیات، شرط لازم و ضروری نیست، بنابراین در اکثر موارد، به آسانی می­ توان اختلاف قطعه را با قصیده و غزل تشخیص داد؛ زیرا بیش از هشتاد درصد قطعه­ ها، مَطلع غیر مُصَرَّع دارند. 2️⃣ از نظر محتوا و مضمون: در قطعه بیشتر مضمامین اخلاقی، اجتماعی، انتقادی و سیاسی به چشم می‌خورد، در صورتی که در قصیده، اغلب مضمامین وصفی، مدحی و رثایی و در غزل، اکثر مفاهیم عشق و عاشقی دیده می‌شود هر چند امروزه کمتر به این تقسیم بندی ها و مرز بندی ها توجه می‌شود 3️⃣ از نظر شیوۀ بیان: معمولاْ برای بیان مفاهیم قطعه، بیشتر از حکایت و تمثیل و محاوره استفاده می‌شود، اما تقریباً هیچ­ گاه برای بیان مفاهیم قصیده و غزل، از این گونه قالب­ ها بهره­ گیری نمی­ شود. ❇️ قدیمی ­ترین شاعر ایرانی قطعه سرا محمد بن وصیف سگزی (سیستانی) است. وی در قرن سوم هجری، معاصر با یعقوب لیث و امیر اسماعیل سامانی می‌زیسته، که نخستین شعر او در مدح یعقوب لیث است که در اواسط قرن سوم، از عربی به فارسی برگردانیده شد. نمودار د قرار گرفتن قافیه در شعر قطعه: #---------------- ---------------- #---------------- ---------------- #---------------- ---------------- #---------------- ---------------- #---------------- ---------------- در زیر سه نمونه شعر در قالب قطعه تقدیم می‌گردد جانمازت را ملائک بوسه باران می‌کنند ای که از عطرِ خدایی روز و شب آکنده‌ای دلشکسته، باز بر همسایه‌ها کردی دعا با همین چـشمان نیـمه‌باز هم بخشنده‌ای روشناییِ بخش چشمان علی هستی هنوز گرچه ابری گشته رویت بهر من تابنده‌ای چشم بر من دوختی، حرفی بزن، دلواپسم لااقـل پـلـکی بـزن تا که بـدانم زنـده‌ای شاعر : حامد آقایی بازهـم معـصیـتم من را ز آقـایم گـرفت بازهم تنها شدم خیلی دلم را غـم گرفت هر زمانی دور ماندم از هوای روضه‌ها زندگی‌ام را سراسر غصه و ماتم گرفت بهـر دیـدار جـمال یـار بی‌هـمّـت شـدیـم یوسف زهرا دلش از عالم و آدم گرفت وای بر آنکه سرِ این سفره نان خورده ولی با غریبه رفت و آن را مونس و همدم گرفت راه ظلمت رفـتم و در بین راه آقا رسید داشتم گم میشدم دست مرا محکم گرفت خوش بر احوال گدایی که دم جان دادنش یک نفس ذکر حسین بن علی را دم گرفت از همان روزی که آمد مادرم در روضه‌ها با دلی محزون به دستانش دو تا پرچم گرفت پـرچـمِ نـام حـسیـن و پـرچـمِ نـام حـسن آه با نام حسن جـان گـونه‌هایم نم گرفت زخمیِ یک کوچه بود و ناله میزد زیر لب مادرم را ضربه‌ای سیلی از این عالم گرفت شاعر : روح الله پیدایی مـبــادا بــاغــبـــانى در بــهـاران خــزانِ نــخــل بــارآور بـبـیـنــد مـبــــادا در بــهــــار زنــدگــانى که نخلى، چیـده برگ و بر ببیـند چــه حـالى مى کند پـیـدا خـدایـا! اگراین صحنه را، حـیـدر ببیند؟ چه سان مولاازین پس خانۀ خویش تهـى از دخـت پـیــغـمـبر ببـیـند؟ نهان کـن چادر و سجّــاده اش را مـــبــادا زیـنب مـضـطر بـبـیـنـد بــرو دیوار و در را شستشو کن مگـر ایـن صحنه را کمـتر ببیند شاعر : محمد علی مجاهدی ✅ لطفا شما هم مبلغ و منتشر کننده این کانال خوب و پر محتوا بوده و در ثواب آن سهیم شوید 👇👇👇👇👇👇👇👇👇 لینک کانال در ایتا https://eitaa.com/astanevesal لینک کانال در روبیکا https://rubika.ir/astanevesal آدرس سایت آستان وصال ( جامع ترین سایت علوم مداحی کشور ) https://www.astanevesal.ir/ 🌹🌹 یا ربَّ الحُسَین بِحَقِّ الحُسَین اِشفِ صَدرِ الحُسَین بِظُهورِ الحُجَّة 🌹🌹
281 مشاهده