2. توصيه امام موسى كاظم(ع) به والى «رى» درباره مراعات حقوق برادر دينى
در شهر رى، مردى شيعه مذهب مسكن داشت كه به حاكم قبلى، خراج سنگينى بدهكار بود. حاكم تازهاى، از كاتبان يحيى بن خالد برمكى، از سوى خليفه عباسى بر رى حكومت يافت و به تنظيم و تصدىِ امور پرداخت.
اين مرد شيعى مىگويد: با آمدن حاكم جديد، مرا بيم فراگرفت و مترصد بودم كه هر لحظه مرا فراخواند و به دادن خراج مجبورم سازد كه اگر امتناع كنم به مجازات سنگينى محكوم مىگردم و اگر اجابت كنم و خراج را بپردازم تهىدست و بيچاره مىگردم و از هستى ساقط مىشوم. اين انديشه، مرا بسيار آزار مىداد تا اين كه برخى از دوستان به من گفتند: حاكم جديد، اهل مذهب ما است، گرچه نمىتواند آن را آشكار كند. نزد وى برو، و شرح حال خود را بازگو كن، شايد به تو ترحمى كند و تخفيفى دهد.
اما من باز هم مىترسيدم؛ زيرا ممكن بود حاكم جديد، شيعه نباشد و شيعه بودن من براى او فاش گردد. در آن صورت، سختگيرىِ او بيشتر مىشد و مرا زندانى مىكرد تا تمام ماليات را بپردازم. پس از انديشه فراوان به اين نتيجه رسيدم كه از رفتن نزد حاكم منصرف شده و به خداى بزرگ پناه برم و در صورت امكان به محضر امام زمان خويش، امام كاظم (ع) شرفياب شوم و از او هدايت و مدد جويم.
همان سال به قصد حج و زيارت خانه خدا از رى به حجاز رفتم. در آن جا توفيق زيارت امام كاظم (ع) را يافته و شرح حال خويش را بازگو كردم و از آن حضرت استمداد جستم. امام (ع) پس از دلدارىِ من، نامهاى براى والىِ رى نوشت و آن را به من داد تا به او رسانم. متن نامه چنين بود:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ. اِعْلَمْ اَنَّ لِلَّهِ تَحْتَ عَرْشِهِ ظِلّاً لا يَسْكُنُهُ اِلاَّ مَنْ اَسْدى اِلى اَخيهِ مَعْروفاً اَوْ نَفَّسَ عنْهُ كُرْبَةً اَوْ اَدْخَلَ عَلى قَلْبِهِ سُرُوراً وَهذا اَخُوكَ. وَالسَّلامُ.
بدان كه براى خداوند متعال در زير عرش، سايه رحمتى است كه در آن جاى نمىگيرد مگر كسى كه به برادرش نيكى كند، يا او را از غمى آسايش دهد و يا او را خشنود سازد و اين (حامل نامه) برادر تو است، والسلام.
هنگامى كه از سفر حج برگشتم، شبى به خانه حاكم رفته، تقاضاى ملاقاتش را نمودم و به دربانان گفتم: به حاكم بگوييد كه مردى از جانب موسى بن جفعر(ع) پيامى براى شما آورده است. دربانان چون اين خبر را به والى رساندند، وى از فرط خوشحالى پابرهنه به در خانه آمد و مرا به گرمى پذيرفت و بارها پيشانىِ مرا بوسيد و پيوسته از احوال امام كاظم (ع) مىپرسيد. چون خبر سلامت امام (ع) را به وى دادم، شاد و خشنود گشت و خداى را سپاس گفت. سپس مرا با عزت تمام در صدر مجلس نشاند و خود در برابر من نشست.
نامه امام (ع) را به وى دادم. آن را خواند و بوسه بر دستخط آن حضرت زد. سپس دستور داد هر چه نقدينگى و جامههاى شخصى در خانه دارد، گرد آوردند. آنها را دو قسمت كرد. يك سهم را به من داد و سهم ديگر را براى خود گذاشت و از من پرسيد: اى برادر! آيا از من خشنود شدى؟ من در پاسخ گفتم: بلى، بيش از انتظار خشنودم كردى. سپس اموال غير منقول خودش را قيمت كرد و نيمىاز آنرا به من هبه كرد. آنگاه دفتر ماليات را آورد و آن مقدارى را كه با اجحاف و ستم به نام من در آن ثبت شده بود، پاك كرد و نوشتهاى مشتمل بر برائت ذمّه به من داد. و باز از من پرسيد: آيا از من مسرور شدى؟
من از او سپاسگزارى كردم و خداحافظى نموده، از نزدش خارج شدم. با خود گفتم: من كه توان جبران نيكىهاى وى را ندارم، پس بهتر است سال آينده به حج روم و براى او در موسم حج دعا كنم و نيز به محضر امام كاظم (ع) مشرف شوم و نيكىهاى او را براى امام (ع) بازگو كنم تا آن حضرت نيز براى او دعا كند.
پس از مدتى، موسم حج فرا رسيد و من دوباره به اين فيض بزرگ نايل شدم. در آن سفر به محضر امام كاظم (ع) شرفياب شده و داستان والىِ رى را براى ايشان عرض كردم. هرچه بيشتر مىگفتم، صورت مبارك امام (ع) از خوشحالى برافروختهتر مىگشت. سرانجام، عرض كردم: مولاى من! آيا كار اين مرد، شمارا شاد و خشنود گردانيد؟ امام (ع) فرمود: بلى، به خدا سوگند، كارهاى او مرا مسرور كرد، اميرالمؤمنين (ع) را مسرور كرد. به خدا سوگند، جدّم، پيامبر اكرم (ص) را مسرور كرد و همانا خداى متعال را مسرور كرد.
آرى، امام (ع) اين گونه محرومان را يارى و حاكمان نيكوسيرت را تشويق و راهنمايى مىكرد.(2)