امربمعروف ونهی از منکر مهمترین رکن قیام عاشورا با آن که به حسب ظاهر عواملى چون امتناع امام حسین(ع) از بیعت با یزید و یا پاسخ به دعوت کوفیان، در تحقّق این قیام خونین بى تأثیر نبود، ولى در عین حال در کلمات امام(ع)، به طور مکرّر از اصلاح امّت و دو فریضه مهمّ امر به معروف و نهى از منکر به عنوان یکى از انگیزه هاى اساسى این نهضت بزرگ یاد شده است. امام حسین(علیه السلام) را باید قهرمان این میدان دانست. آن حضرت علاوه بر امر به معروف قلبى و زبانى، عمل به آن را نیز به منتهاى اوج خود رساند و بالاترین مرحله عملى آن را انجام داد، و با شجاعتى وصف ناپذیر به همگان اعلام کرد:  «أَیُّهَا النّاسُ! فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ یَصِبرُ عَلى حَدِّ السَّیْفِ، وَ طَعْنِ الاَسِنَّةِ، فَلْیَقُمْ مَعَنا وَ إِلاَّ فَلْیَنْصَرِفْ عَنَّا»؛ (اى مردم! هر کس از شما در برابر تیزى شمشیر و زخم نیزه ها شکیبا است، با ما بماند و الاّ از ما جدا شود!!). (1) مطابق روایات، قیام با شمشیر (در جاى خود) عالى ترین و پرفضیلت ترین مرحله از مراحل امر به معروف و نهى از منکر است که امام حسین(علیه السلام) به آن اقدام کرد. اُریدُ اَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَنْھٰی عَنِ الْمُنْکَرِ اراده ام بر این تعلق گرفته که ( امت پیامبر را) وادار سازم به معاریف قرآن و فرمان خدا و آنها را باز بدارم از ناپسندهای اسلام ( فرازی از وصیتنامه امام حسین علیه السلام هنگام خروج اجباری از مدینه النبی) معنا شناسی: امر به معروف یعنی، مردم را به کار نیک وا داشتن (با زبان و باور قلبی و عمل ) پس، امر به معروف در جهت مناسب سازی زیست انسانی است نهی از منکر یعنی مردم را از کارها و انجام های زشت و ناخوشایند، بازداشتن. واژه « امر» و مشتقات آن (۲۴۹) بار در (۶۱ ) سوره و (۲۲۷ ) آیه آمده است. اما واژه «نکر» و مشتقات آن ( ۳۷ ) بار در (۲۶ ) سوره و (۳۷) آیه ذکر شده است . ما در اینجا به بعضی از آیات اشاره می کنیم: ۱- « وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَر ... » [آل عمران ۱۰۴] باید از میان شما ،جمعی دعوت به نیکی ، و امر به معروف ونهی از منکر کنند!... لذا آمران به معروف و ناهیان از منکر، خودشان: عاملان به معروف و تارکان منکر هستند و این یعنی بهزیستی و بهسازی اخلاقی ۲- « یا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ ...» [لقمان ۱۷] پسرم ! نماز را بر پا دار، و امر به معروف و نهی ازمنکرکن ،... ۳- « کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّه » [آل عمران ۱۱۰] . شما بهترین امتی بودید که به سود انسانها آفریده شده اند ؛(چه اینکه) امر به معروف و نی از منکر میکنید و به خدا ایمان دارید . ۴- « یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ اْلآخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَر ... » [آل عمران ۱۱۴] به خدا و روز دیگر ایمان می آورند؛ امر به معروف و نهی از منکر می کنند؛... ۵- «... یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ ... » [اعراف ۱۵۷] آنها را به معروف دستور میدهد، و از منکر باز می دارد ؛اشیاء پاکیزه را برای آنها حلال می شمرد،... ۶- « وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ و .. . » [توبه ۷۱] . مردان و زنان با ایمان ، ولی ( ویار و یاور ) یکدیگرند؛ امر به معروف و نهی از منکر می کنند؛ نماز را بر پا میدارند و... . ۷- « ... اْلآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنینَ » [توبه ۱۱۲] .آمران به معروف ، نهی کنندگان از منکر، وحافظان حدود (و مرزهای ) الهی ،(مؤمنان حقیقی اند)؛ و بشارت ده به( اینچنین) مؤمنان! ۸- « الَّذینَ إِنْ مَکَّنّاهُمْ فِی اْلأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَر... » [حج ۴۱] همان کسانیکه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را بر پا میدارند، و زکات می دهند ، و امر به معروف و نهی از منکر می کنند. 🌑 افسوس و صد افسوس و هزار آه و تاسف از این واجب فراموش شده جامعه و تبعات اسفبارتر آن .. خدایا بحق الحسین (ع) به ما توان اقامه معروف و ازاله منکر، در خود و خانواده و جامعه، عنایت فرما آمین