نکته تفسیری صفحه ۸۶:
گناه نابخشودنی:
از آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام استفاده می شود که روح و جان آدمی با گناهان بیمار می شود، و البته تمام بیماری های روحی انسان، تا هنگام مرگ، درمان قطعی دارند. آن درمان، «توبه از گناه» است.[1] روشن است که هر بیماری روحی، درمان مشخصی دارد. درمان شرک، ایمان است. درمان آزار و اذیت پدر و مادر، احترام و جلب رضایت آنهاست. درمان قطع رابطه با خویشاوندان، پیوند با آنان است و.... . پس از مرگ اما ماجرا کمی فرق می کند. می دانیم که درِ توبه فقط تا هنگام مرگ باز است و پس از آن دیگر توبهای پذیرفته نمی شود؛[2] اما به فرموده ی این آیه، به جز گناه شرک، امکان بخشش گناهان دیگر پس از مرگ وجود دارد. این یعنی کسانی که عمداً و از سر لجاجت با پیامبران برای خدا شریک قائل شدند و او را تنها خدای جهان ندانستند و به خدایان دیگری نیز اعتقاد داشتند و در زندگی خویش از این اعتقاد ناپاک دست برنداشتند و با ایمان آوردن به خدای یگانه، از گناه شرک توبه نکردند، با آمدن مرگ چنان به پرتگاه عمیق جهنّم سقوط می کنند که هیچ راهی برای نجاتشان وجود نخواهد داشت. آری، شرک، انسان را به نابودی می کشد و وجودش را متلاشی می کند.
در آیه ی 31 سوره ی حج می خوانیم: «هیچ شریکی برای خدا قرار ندهید. هر کس برای خدا شریک قرار دهد، مانند کسیست که از آسمان سقوط کرده است و لاشخورها او را در هوا تکه تکه می کنند، و اگر از چنگال آنان به سلامت بگذرد، تندباد شدیدی او را به جای دوری پرت می کند.» همچنین به فرموده ی قرآن، کسی که با حالت شرک از دنیا برود، به هیچ وجه بهشتی نخواهد شد. قرآن از زبان حضرت عیسی علیه السلام نقل می کند: «هر کس به خدا شرک ورزد، خداوند بهشت را بر او حرام می کند و جایگاهش دوزخ خواهد بود.»[3] ولی غیر از این گناه بسیار بزرگ، امکان بخشش گناهان دیگر پس از مرگ وجود دارد، و خدا اگر صلاح بداند، آنها را می آمرزد. بنابراین، این آیه، یکی از امیدبخشترین آیات برای افراد باایمان است؛[4] زیرا بر اساس آن، یکتاپرستان امیدوارند که خداوند گناهان دیگر آنان را به لطف خویش ببخشد. به همین سبب، امیر مؤمنان علی علیه السلام به خداوند عرض کرد: «خدایا، من در مورد محبوبترین چیز نزد تو يعني یکتاپرستی، از تو اطاعت كردم و در خصوص منفورترین چیز در پیشگاهت یعنی شرك، نافرمانیات نکردم. پس تو نیز گناهان دیگر مرا ببخش.»[5] البتّه این امکان نیز وجود دارد که گناهان انسان پس از مرگ بخشیده نشود و او مجازات آنها را بچشد. نقل شده که شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: «آیا خدا گناهان بزرگ را پس از مرگ انسان می بخشد؟» امام در پاسخ او فرمود: «آری؛ این مربوط به خواست خداست. اگر بخواهد، انسان را برای آنها عذاب می کند، و اگر بخواهد، او را می بخشد.»[6]
[1] - برگرفته از روایت معروف «لکل داء دواء و دواء الذنوب الاستغفار» . وسائل الشیعه، ج 16، ص 68
[2] - در این خصوص ذیل آیة 17 سورة نساء مطالبی گفته شد.
[3] - آیة 72 سورة مائده
[4] - براساس روایتی از امیرمؤمنان (ع). تفسیر نمونه، ج 3، ص 410
[5] - مصباح کفعمی، ص 370
[6] - تفسیر صافی، ج 1، ص 457
@Boshra_pb