🔰 تمسخر واستهزاء دیگران ،گناه بزرگ اخلاقی اجتماعی
👈 شرح بحث
✨ تمسخر، «طعنه» یا«کنایه زدن» در لغت به معنای به کار بردن کلمات ناشایست به قصد تخریب و تحقیر شخصیت دیگری است.
روان‌شناسان این رفتار را یک سازوکار ناسالم برای مقابله با خشم و ناامیدی‌های سرکوب‌شده در افراد می‌دانند که درون آن‌ها ریشه دوانده و درمان نشده است.
🛑 عوامل تمسخر
❇️ در آیات قرآن به 6 عامل اصلی و کلی در ایجاد حالت مسخره کردن در انسان‌ها اشاره می‌کند.
1⃣ جهل و نادانی :
#⃣ مهم‌ترین عامل در ایجاد حالت تمسخر کردن را می‌بایست در جهل و نادانی انسان‌ها جستجو کرد
📖 قرآن کریم میفرماید :
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ
(سوره حجرات/11)
اى اهل ایمان! نباید گروهى گروه دیگر را مسخره کنند، چه بسا فرد مسخره شده از مسخره کنندگان بهتر باشد.
2⃣ خودبرتربینی :
⏺ برخی از مردم گمان میکنند که خودشان خیلی خوب وبی نقص هستند و همین مسئله موجب می‌شود تا شخص یا گروهی به تمسخر دیگران بپردازند؛ چنانکه ابلیس با خودبرتربینی گفت که من بهتر از آدم هستم و با اشاره به آفرینش آدم از گل و آفرینش خود از آتش به تمسخر آنحضرت برای کسب مقام خلافت پرداخت.
(اعراف، آیه 12)
البته خود برتر بینی که موجب تکبر و غرور و خودخواهی می‌شود می‌تواند فردی ،قومی ،قبیله ای و نژادی یا اخلاقی و رفتاری و مانند آن باشد.
اینکه انسان خود را برتر از دیگران بداند باعث می‌شود که دیگران را خوار و کوچک شمارد و به استهزا رفتار و کردار دیگران اقدام کند و برای آنان جوک و لطیفه بسازد و یا با در آوردن شکلک و تقلید از رفتارهای نادر آنان ایشان را تحقیر کند
3⃣ دنیاطلبی :
✳️ فریفتگى و دلبستگى کافران به دنیا، عامل تمسخر و استهزاى مؤمنان است. البته این امر نیز به همان جهالت فلسفی آنان باز می‌گردد؛ زیرا بینش مادیگری و کوتاه آنان اجازه نمی‌دهد تا ورای ماده را ببینند و از امور متافیزیک آگاه شوند و به معنویت و آخرت اعتقادی پیدا کنند. از این رو ایمان به ماورای دنیا و گرایش به آخرت را امری باطل و بیهوده دانسته و کسانی که چنین باور و اعتقادی را دارند، به تمسخر می‌گیرند.(بقره، آیه 212)
4⃣ نابخردی و فقدان تعقل :
⚜ خداوند به همگان عقل داده است ولی بسیاری از مردم از عقل خویش بهره نمی‌برند. این گونه است که برخی از رفتارهای دیگران را به عنوان رفتاری خرافی و به دور از عقلانیت و تعقل ارزیابی میکنند. اینان چون خود از عقل و تعقل بهره نبرده‌اند، گمان میکنند که هر آنچه خود دریافته‌اند، درست و خیر و خوب و عقلانی است و هر آنچه دیگران می‌دانند خرافه و بی‌خردی و به دور از عقلانیت و تعقل است
5⃣ نفاق :
♻️ از دیگر عواملی که موجب رفتار نابهنجار مسخره کردن می‌شود، نفاق است. البته شکی نیست که نفاق و کفر ریشه در جهالت و عدم تعقل دارد. پس اینها را می‌بایست به عنوان عوامل قریب دانست؛ چرا که عامل اصلی و بعید همان عدم تعقل و جهالت انسان است. به هر حال انسان‌های جاهل و بی‌خردی که دچار کفر و نفاق شده‌اند، دین و ایمان مومنان را به سخریه می‌گیرند و به تمسخر مومنان می‌پردازند.
(بقره، آیه 14؛ توبه، آیات 64 و 65)
6⃣ جرم و گناه :
🔱 بدکاران به سبب همان بدی و جرم و گناهی که مرتکب می‌شوند، دریچه‌های تعقل و تعلم خود را می‌بندند و قدرت تشخیص خود را از دست می‌دهند و دیگر نمی‌توانند مانند نفس پاک و معتدل نخست، از الهامات تقوایی و فجوری آگاه شوند و حق و باطل یا خوب و بد را بشناسند.
(سوره شمس، آیات 7 و 8)
💠 چرا که پرده‌های گناه یا آینه قلب را زنگار آلود کرده یا قفل و مهر نموده است (بقره، آیه 7)
⏪ از این رو رفتارهای دیگران را مورد تمسخر قرار می‌دهند و یا بدتر از آن، دین و ایمان را بازیچه دانسته و آن را مسخره میکنند.
(حجر؛ آیات 11 و 12)
(روم، آیه 10)
(مطففین، آیه 29)
*⃣ مسخره کردن دیگران در ظاهر یک گناه است، اما در واقع چندین گناه را شامل می شود که عبارتند از:
◀️ تحقیر
◀️ کشف عیوب
◀️ اختلاف افکنی
◀️ شعله ور کردن کینه
◀️ آتش انتقام
🌸 پس چه خوب است با دیگران به شایستگی رفتار کنیم تا در مقابل دیگران هم رفتار مناسب با ما داشته باشند.
❌ روش‌های استهزاء
خداوند در آیات قرآنی به برخی از روش‌های مسخره‌کنندگان اشاره می‌کند که عبارتند از :
1⃣ اشاره چشم :
(مطففین، آیات 29 و 30)
2⃣ حرکت سر و شکلک در آوردن :
(اسراء، آیه 51)
3⃣ سوت زدن:
(ابراهیم، آیه 9)
4⃣ کنایه زدن :
(آیه 64 نساء و 38 هود)
5⃣ القاب زشت
(حجرات، آیه 11)
6⃣ درخواست‌های نامعقول
(انعام، 8 و10؛ نحل، 33 و 34)