🍃🌱بسم اللّه المحوّل الاحوال🌱🍃
🛢🛢 سیری در مهم‌ترین وقایع جنبش ملی شدن نفت و عملکرد دکتر مصدق 🛢🛢
✍ جنبش ملی شدن نفت تا قبل از انقلاب سال ۵۷، یکی از الهام‌بخش‌ترین جنبش‌های ضداستعماری در دنیا بوده است و در بین ملل زیادی همچون مصر و عراق الهام‌بخش شد. با این حال شکست جنبش بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به اندازهٔ شیرینی پیروزی اولیهٔ آن تلخ و یٱس‌آمیز بود. الگوی این کودتا بعداً در بسیاری کشورهای دیگر هم اجرا شد. شناخت علل توفیق و شکست این جنبش بسیار عبرت‌آموز است. لذا در فاصلهٔ بین سالگرد فوت مصدق و پیروزی جنبش نفت در نیمهٔ دوم اسفندماه مطلب تحقیقی زیر تقدیم مخاطبین می‌شود.
🔻دکتر محمد مصدق، از مخالفین رضاخان و انگلستان بود.
🔻او اولین صاحب مدرک دکترای حقوق در ایران بود و مدرک خود را از سوییس گرفته بود.
🔻گفته شده مصدق در رسالهٔ دکتری خود، فقه جعفری را برای مسائل جامعهٔ مدرن ناکارآمد اعلام کرده بود. او یک ملی‌گرای لیبرال سکولار و ضد استبداد و استعمار بود گرچه فردی ضد دین هم نبود. 🤔
🔻با این که نهضت نفت همه جا با نام مصدق شناخته می‌شود اما بدون اقدامات نهضت فداییان اسلام به رهبری نواب صفوی و حمایت آیت‌الله کاشانی جنبش نفت و قدرت‌گیری مصدق امکان نداشت کما این که با رویگردانی این دو شخصیت مذهبی نهضت شکست خورد.
🔻مصدق به فداییان قول داده بود که در صورت پیروزی جنبش نفت، احکام اسلامی را در کشور به اجرا بگذارد.
🔻فداییان اسلام هم با قتل عبدالحسین هژیر و خصوصاً منوچهر رزم‌آرا دو مانع اصلی پیش روی مصدق برای نخست‌وزیری را برداشتند.
🔻در خصوص قتل رزم‌آرا، نخست‌وزیر نظامی مخالف مصدق، شبهاتی وجود دارد. رزم‌آرا ژنرالی زبده و پرطرفدار در ارتش بود که شاه از او می‌ترسید.
🔻گفته شده گلولهٔ خلیل طهماسبی از فداییان در روز عملیات به رزم‌آرا برخورد نمی‌کند و او با گلوله‌ای متعلق به ارتش کشته می‌شود و محمدرضا شاه نیز از قتل او خرسند شده است! 🤔
🔻اما بعد از به قدرت رسیدن مصدق و تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت، مصدق از اجرای احکام اسلامی خلف وعده کرد و اولویت خود را بر پیگیری ملی‌سازی نفت گذاشت و همین باعث اختلاف فداییان با او شد.
🔻نواب صفوی از ادامهٔ حمایت آیت‌الله کاشانی از مصدق بسیار دلخور می‌شود.
🔻مصدق حتی نواب صفوی را به جرم برخورد با مغازه‌های مشروب‌فروشی در یکی از شهرستان‌ها به زندان می‌اندازد. 😐
🔻فداییان از طریق یکی از اعضای بسیار جوان خود اقدام به قتل دکتر حسین فاطمی وزیر خارجهٔ مصدق می‌کند که در شرایط اوج مبارزات نفت مصدق، اقدامی جنجالی بوده است. 🤔
🔻مصدق با انحلال مجلس وقت مانع پیشبرد طرح آیت‌الله کاشانی برای تشکیل کنگرهٔ اسلامی می‌شود. این و برخوردهای انتظامی ارتش هنگام تصدی مصدق با آیت‌الله کاشانی باعث رویگردانی ایشان هم از مصدق می‌شود. همزمان عده‌ای به نام هواداری از مصدق به بیت ایشان حمله و توهین می‌کنند. همین اقدامات توهین‌آمیز نسبت به کل روحانیت گزارش شده است. 😔
👿 گفته شده برخی از این اقدامات کار سرویس جاسوسی امریکا و انگلیس بوده و برای ایجاد اختلاف بین مصدق و کاشانی انجام شده است.
😡 سرانجام در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، کودتای انگلیس با کمک امریکا، به رهبری جورج کندی یانگ، عامل ام.آی.سیکس و شبکهٔ مخفی ناتو در خاورمیانه مصدق را از قدرت کنار می‌زند.
🔻برخی کارشناسان اقتصادی با همدلی نسبی با تحلیل رزم‌آرا، ملی شدن صنعت نفت را در آن زمان با توجه عدم دسترسی ایران به دانش و فناوری نفت، آرمانی دست‌نیافتنی در آن زمان می‌دانند. با این حال، آن‌ها معتقدند نهضت باعث شد انگلستان در آخرین مذاکرات خود امتیازات خوبی به ایران دهد که البته مصدق به دلیل جو ضدانگلیسی حاکم در ایران حاضر به پذیرش آن‌ها نشد و لذا با تعطیل و تحریم شدن نفت ایران، کشور با بحران اقتصادی رو به رو شد که البته مصدق به دلیل برخورداری از حمایت عمومی در مدیریت آن به توفیق نسبی رسید.
🔻اما اعتماد اشتباه مصدق به استمرار کمک‌های مالی امریکا به ایران در هنگام مضایق اقتصادی نهضت یا حداقل بی‌طرف ماندن امریکا در منازعهٔ بین ایران و انگلیس، عدم اقدام او به پاکسازی ارتش از عناصر ضدملی و نالایق و عدم تمایل او به استفاده از هواداران حزب توده برای مقابله با کودتا را از علل پیروزی کودتای آنگلو-امریکایی و شکست تأسف‌بار جنبش ملی شدن نفت دانسته‌اند.
🔻 ظاهراً یکی از علل پیروزی و پایداری انقلاب اسلامی عدم تکرار این اشتباهات از طرف رهبران عالی بود، غیر از این که رهبری انقلاب ۵۷ با رهبران نهضت نفت تفاوت کیفی فوق‌العاده داشت. در انقلاب ۵۷، رهبری عالی انقلاب منحصراً در دست مجتهد، فیلسوف و عارفی بی‌نظیر قرار گرفت و نهضتی جامع و بس باشکوه‌تر قوام و دوام پیدا کرد. 🇮🇷☪🕋
به کانال دانش حیاتی بپیوندید
@criticalknowledge