✅ #علم ديني با سبيل الله در عالم تکوين 🔸ما الآن وقتي داريم درباره قرآ‌ن و درباره فقه بحث مي‌كنيم اينها همه «سبيل الله» است. 🔸ما اگر بخواهيم راه خدا را طي كنيم كه فرمود صراط مستقيم هست و ما هم از خدا مي‌خواهيم «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ»، مي‌خواهيم اين صراط مستقيم را بشناسيم چه كار مي‌كنيم؟ با آيات و روايات و به كمك عقل مي‌فهميم كه خداي سبحان چه چيزي را دستور داد، چه چيزي را حلال كرد و چه چيزي را حرام كرد، اينها «سبيل الله» است. 🔸همين «سبيل الله» كه در نظام تشريع، خدا به وسيله فقه و اصول و تفسير و حديث يادمان مي‌دهد، همين «سبيل الله» را در نظام تكوين به اين موجودات ياد مي‌دهد؛ فرمود: «وَ أَوْحي‏ رَبُّكَ إِلَي النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذي مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا يَعْرِشُونَ ? ثُمَّ كُلي‏ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُكي‏ سُبُلَ رَبِّكِ»(1) 🔸صبح كه اينها از كندو بيرون مي‌آيند براي اينكه گل‌ها را شناسايي كنند و مواد آن را تغذيه کنند اين «سبيل الله» است. 🔸آن كندوشناس، آ‌ن عسل‌شناس، آن زنبورشناس دارد در «سبيل الله» حركت مي‌كند كه بفهمد چگونه اين زنبور، عسل را توليد مي‌كند. 🔸قبل از همين جريان «سبيل‌اللّه»ي «نحل»، جريان دامداري را ذكر كرده است ... فرمود شما اين گوسفندها را مي‌بينيد، اين گاوها را مي‌بينيد، اين دام‌ها را شما مي‌بينيد يك طرفش «روث» است و يك طرفش «دم»، ما بين «روث» و «دم» اين «لبن» خالص را تحويل شما مي‌دهيم، اين‌جا كه لوله‌كشي نيست، آن‌جا كه جدول‌بندي نيست، «مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خالِصاً»(2) اين «سبيل الله» است. 🔸اگر كسي بخواهد بحث كند اين شير چگونه توليد مي‌شود، خاصيّت اين شير چيست؟ از كجا مي‌جوشد؟ در چه راه بايد صرف شود؟ اين درباره «سبيل الله» دارد بحث مي‌كند ... 🔸الآن جانورشناسي و جانورشناسان و اين دقايق فنّي جفت‌گيري موجودات و اينها را كه دارند ذكر مي‌كنند اينها «محيّرالعقول» است؛ منتها چون درباره عسل چون پايانش ديگر «شِفاءٌ لِلنَّاسِ»(3) است از اين جهت درباره «نحل» ياد كرده است. 🔸چيزي در عالم نيست كه «سبيل الله» نباشد، فرمود «فَاسْلُكي‏ سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً»(4) ... 🔸آن گُل را چه كسي به اين صورت در آورده كه غذاي زنبور قرار داده؟ زنبور را چه كسي راهنمايي كرده كه از آن گل بِمَكد؟ اينها «سبيل الله» است. 🔸اگر مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ، لَبَناً خالِصاً در مي‌آيد اين «سبيل الله» است. 🔸ما كه در فقه و اصول بحث مي‌كنيم، در «سبيل الله» است که اين علم ديني مي‌شود. 🔸آن زنبورشناس هم كه دارد بحث مي‌كند كه چگونه اين زنبور حركت مي‌كند و اين گل‌ها را شناسايي مي‌كند، توليد مي‌كند، اين هم «سبيل الله» است. 🔸منتها بعضي علوم تعبّدي و بعضي توصّلي هستند، علم غير ديني ما نخواهيم داشت؛ اما معنايش اين نيست كه هر كسي هر چه گفت درست است؛ مثل فقه ماست، مثل تفسير ماست و مثل اصول ماست. ↙️ پی نوشت ها: 1- سوره نحل, آيات68 و 69 2- سوره نحل, آيه66 3-سوره نحل, آيه69 4- همان 🔹درس تفسير قرآن #حضرت_آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی /سوره صافات، آيات 1 الي 10 @daftar_ayatollah_javadi_amoli