🔹🔸🔹
🔰 دندان
💠 قَدْ أَنْبَأْتُكَ بِمَا فِي اَلْأَعْضَاءِ مِنَ اَلْغِنَاءِ فِي صَنْعَةِ اَلْكَلاَمِ وَ إِقَامَةِ اَلْحُرُوفِ وَ فِيهَا مَعَ اَلَّذِي ذَكَرْتُ لَكَ مَآرِبُ أُخْرَى فَالْحَنْجَرَةُ لِيُسْلَكَ فِيهَا هَذَا اَلنَّسِيمُ إِلَى اَلرِّئَةِ فَتَرَوَّحَ عَلَى اَلْفُؤَادِ بِالنَّفَسِ اَلدَّائِمِ اَلْمُتَتَابِعِ اَلَّذِي لَوْ حُبِسَ شَيْئاً يَسِيراً لَهَلَكَ اَلْإِنْسَانُ وَ بِاللِّسَانِ تُذَاقُ اَلطُّعُومُ فَيُمَيِّزُ بَيْنَهَا وَ يَعْرِفُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهَا حُلْوَهَا مِنْ مُرِّهَا وَ حَامِضَهَا مِنْ مُرِّهَا وَ مَالِحَهَا مِنْ عَذْبِهَا وَ طَيِّبَهَا مِنْ خَبِيثِهَا وَ فِيهِ مَعَ ذَلِكَ مَعُونَةٌ عَلَى إِسَاغَةِ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ وَ اَلْأَسْنَانُ لِمَضْغِ اَلطَّعَامِ حَتَّى يَلِينَ وَ تَسْهُلَ إِسَاغَتُهُ وَ هِيَ مَعَ ذَلِكَ كَالسَّنَدِ لِلشَّفَتَيْنِ تُمْسِكُهُمَا وَ تَدْعَمُهُمَا مِنْ دَاخِلِ اَلْفَمِ وَ اِعْتَبِرْ ذَلِكَ فَإِنَّكَ تَرَى مَنْ سَقَطَتْ أَسْنَانُهُ مُسْتَرْخِيَ اَلشَّفَةِ وَ مُضْطَرِبَهَا وَ بِالشَّفَتَيْنِ يَتَرَشَّفُ اَلشَّرَابَ حَتَّى يَكُونَ اَلَّذِي يَصِلُ إِلَى اَلْجَوْفِ مِنْهُ بِقَصْدٍ وَ قَدْرٍ لاَ يَثُجُّ ثَجّاً فَيَغَصَّ بِهِ اَلشَّارِبُ أَوْ يَنْكَأَ فِي اَلْجَوْفِ ثُمَّ همى [هُمَا] بَعْدَ ذَلِكَ كَالْبَابِ اَلْمُطْبَقِ عَلَى اَلْفَمِ يَفْتَحُهَا اَلْإِنْسَانُ إِذَا شَاءَ وَ يُطْبِقُهَا إِذَا شَاءَ وَ فِيمَا وَصَفْنَا مِنْ هَذَا بَيَانُ أَنَّ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْ هَذِهِ اَلْأَعْضَاءِ يَتَصَرَّفُ وَ يَنْقَسِمُ إِلَى وُجُوهٍ مِنَ اَلْمَنَافِعِ كَمَا تَتَصَرَّفُ اَلْأَدَاةُ اَلْوَاحِدَةُ فِي أَعْمَالٍ شَتَّى وَ ذَلِكَ كَالْفَأْسِ تُسْتَعْمَلُ فِي اَلنِّجَارَةِ وَ اَلْحَفْرِ وَ غَيْرِهِمَا مِنَ اَلْأَعْمَالِ
🌀تو را از شيوۀ سخن گفتن با دستگاه صوتى و چگونگى اداى حروف آگاه كردم.امّا باز فوايد ديگرى در اين اعضا نهفته كه تو سخت بدانها نيازمندى. «ناى»مسير جريان مداوم هوا و وسيلۀ خنك‌كننده قلب است.اگر اين جريان اندكى قطع گردد چه بسا آدمى در هلاكت افتد.با زبان مزه‌ها از هم باز شناخته مى‌شود.شيرين از تلخ،ترش از ملس،شور از شيرين،و خوشمزه از بد مزه جدا مى‌شود.با اين همه جريان فرو بدن غذا و مايعات را آسان مى‌گرداند. دندانها نيز[گذشته از نقش آنها در اداى حروف]غذا را مى‌جوند تا نرم گردد و براحتى فرو رود.نيز براى لبها مانند تكيه‌گاهى است كه آنها را از درون دهان نگاه مى‌دارد.بى‌شك افرادى را ديده‌اى كه به خاطر نداشتن دندان،لبهايى ناثابت و لرزان دارند.انسان با لبها نوشيدنيها را مى‌مكد تا يكدفعه ريخته نشود و بتدريج و باندازه وارد شكم شود تا در گلوى نوشنده بند نشود و يا درون را نيازارد. لبها همچنين براى دهان چون دو در بسته هستند كه انسان هر گاه كه خواست، آنها را مى‌گشايد و هر گاه خواست مى‌بندد. با آنچه كه گفتيم معلوم گشت كه هر كدام از اين اعضا داراى منافع گونه‌گونى هستند چنان كه ابزارى در چند كار به كار آيد؛مثلا«تيشه»در نجارى،كندن و جز آنها استفاده مى‌شود.
📚 توحید المفضل ج ۱، ص ۶۳📚