✅ حکما و متکلمان مازندران در گذر تاریخ (1) مقدمه: استان عالم پرور مازندران سهم بسزایی در تاریخ اسلام از نظر نشر علوم مختلف عقلی و نقلی داشته و دانشمندان این سامان، آثار علمی فراوانی را به عنوان گنجینه پربهای دینی به یادگار گذاشتند. در طول قرون گذشته، سالهایی مازندران مرکز علمی ایران بوده و تشنگان علم را بسوی خود فرا می خواند. همچنان که در برخی از قرون، مراکز دیگری در ایران اسلامی، کانون نشر علوم مختلف بوده و مشتاقان علم را بسوی خود جذب می نمود. تاریخ گواه است که مورخان، مفسران، محدثان و فقهای بزرگی از این خطه برخاستند که شهرت عمومی در جهان اسلام یافتند که از میان آنها می توان به ابن شهرآشوب مازندرانی، ابن جریر طبری، شیخ طبرسی صاحب الاحتجاج و صاحب مجمع البیان، ملانصیرا مازندرانی، سعیدالعلماء مازندرانی، شیخ کبیر بارفروشی، شریف العلمای آملی، شیخ عبدالله مازندرانی، ملا محمد اشرفی، شیخ فضل الله نوری و.... از آن جمله اند. در این میان، حکما، فیلسوفان و متکلمان نام آوری هم بودند که متأسفانه در گذر زمان مورد غفلت واقع گشته و کمتر نامی از آنها در میان مفاخر مازندران برده می شود. هر چند عده کمی از اینان، با برخی مقالات یا برگزاری همایشهایی، مورد تجلیل واقع گشته و به جامعه علمی معرفی شدند. امروز نیز جامعه علمی شیعه به دو شخصیت برجسته و حکیم فرزانه این استان یعنی علامه جوادی آملی و علامه حسن زاده آملی بالیده و از آثار گرانسنگ آنها از جمله در حوزه های تفسیری، فقهی، کلامی و فلسفی بهره مند بوده و معرفی هر کدام از آنها نیازمند چندین جلد کتاب و مقاله می باشد که سالهای نه چندان دور، افتخار نگارش شرح حال مختصری از علامه حسن زاده در کتاب «جمال سالکین» نصیب این قلم گشته بود. یادداشت حاضر تحقیق ناقصی است جهت معرفی هر چند مختصر برخی از آن نام آوران تاریخ (به ترتیب تاریخ وفات)، که خدمات گسترده ای در نشر کلام و حکمت و فلسفه اسلامی داشته اند. بدیهی است آنچه در این مختصر می گنجد تنها دورنمایی از چهره تابناک آنها بوده و معرفی هر کدام از آنها نیازمند تألیف آثاری مستقل می باشد. نکته حائز اهمیت اینکه کلام اسلامی تقریبا از قرن ششم به بعد با فلسفه، آمیختگی غیر قابل انفکاک پیدا نموده و کمتر متکلم مسلمانی را می توان یافت که از مشرب فلسفی برخوردار نبوده باشد. نیز باید توجه داشت که بسیاری از حکما و متکلمان مسلمان، در رشته هایی چون فقه، اصول، تفسیر و.... نیز در درجه بالایی قرار داشته و صاحب نظر بودند. لذا شخصیتهای مورد تحقیق این مقاله، علاوه بر آثاری در کلام و فلسفه، بعضا دارای آثار ارزنده ای در سایر حوزه ها نیز می باشند. پیشینه تحقیق نشان می دهد هر چند تاکنون آثار مختلفی در شرح زندگانی دانشمندان مازندران به رشته تحریر در آمد ولی نگارنده به اثری مستقل که به شرح و معرفی حکمای مازندران بپردازد دست نیافت. ضرورت این تحقیق و موارد مشابه از آنجا ناشی می شود که نسل تشنه حقیقتِ امروز، از طرفی به دنبال الگوهای علمی بالنده و سخنان و نگاه دقیق و حکیمانه آنها بوده و از طرف دیگر، نیازمند آن است تا با مفاخر علمی خود آشنا گشته و در این راستا، نگاهش به بیگانگان و یافتن گمشده خود در میان آنان نباشد. لذا معرفی مفاخر دینی و ملی در قالب این مقالات و ... به غنی سازی فرهنگ جامعه می انجامد. در این فراز به معرفی دانشمندان مورد نظر به صورت مختصر خواهیم پرداخت: 🌸 ادامه دارد.....💐