🌷🌷مبحث ۱۴۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ شمسی
با یاد خدا و عرض سلام و آرزوی نیفتادن از پشت اسب سرکش بی افسار و بی زین نفس اماره 🤲
نفوس ۷ گانه طبق آموزه های قرآن کریم
نکته:
نفس در کوتاهترین معنا:
یعنی خواستگاه مثبت یا منفی
۱.🌺 نفس مرضیه( روان خرسندی یافته):
یعنی نفسی که خدا از دارنده چنین نفسی ،خشنود باشد
۲. 🌸نفس راضیه ( روان خرسند):
یعنی نفسی که صاحب آن، از خدایش و سهمیه و مقدرات و سرنوشتش راضی و خشنود باشد.
(💕استناد قرآنی نفس ۱و۲ :
ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً
ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺧﺸﻨﻮﺩﻱ ﻭ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺧﺸﻨﻮﺩ ﺍﺳﺖ ، ﺑﺎﺯ ﮔﺮﺩ .(فجر ٢٨))
۳.🌷نفس مطمئنه( روان بی گمان):
یعنی نفسی که صاحبش به اطمینان کامل در مورد ذات اقدس اله, معاد و حقیقت رسالت انبیاء و ولایت اولیاء و سایر شقوق اعتقادی رسیده باشد.
يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ
ﺍﻱ ﺟﺎﻥ ﺁﺭﺍم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ !
(فجر ٢٧)
۴.🌹 نفس ملهمه( روان الهام گیرنده به بزهکاری و پرهیزکاری):
یعنی نفسی که صاحب آن ,الهام به خیر و صلاح و مسیر درست و اشراق و علم یافتنی میشود.
به این نفس در منطف عارفان ،،نفس عاقله،، نیز میگویند .
یعنی نفسی که صاحب آن به قدرت تشخیص و تمیز حق از باطل رسیده باشد و عامل و مدافع ارزشها باشد.
وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا
ﻭ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻭ ﺁﻧﻜﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻧﻴﻜﻮ (سوا) ﻧﻤﻮﺩ ،(فجر٧)
فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا
ﭘﺲ ﺑﺰﻩ ﻛﺎﺭﻱ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎﺭﻱ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﻟﻬﺎم ﻛﺮﺩ .(فجر٨)
قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا
ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻔﺲ ﺭﺍ [ ﺍﺯ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﭘﺎﻙ ﻛﺮﺩ ﻭ ] ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺩ ، ﺭﺳﺘﮕﺎﺭ ﺷﺪ .(فجر ٩)
۵. نفس جهادگر( روان تلاشگر خدائی):
در اين مرحله قوّه تفكّر و تميز در نفس انسانى بخوبى ظهور كرده و نشو و نماى محسوسى پيدا مىكند .البتّه قدرت نفس در اين مرحله نتيجه و مزد كوششى است كه انسان نسبت به تربيت نفس و تهذيب و تزكيه آن داشته :
وَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ .
و كسى كه [ در راه خدا ] بكوشد فقط به سود خودش مىكوشد
۶.🌴 نفس لوامه (روان سرزنشگر) یعنی نفسی که صاحبش به محض ارتکاب اشتباه و خطا و گناه, مورد سرزنش و ملامت این نفس (وجدان) قرار میگیرد.
وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ
ﻭ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺳﺮﺯﻧﺶ ﮔﺮ ﻗﺴﻢ ﻣﻰ ﺧﻮﺭم .(قیامت ٢)
۷. 🌚 نفس اماره( روان بد فرما) :
یعنی نفسی که صاحبش را بسیار امر به بدی میکند و تنها نفسی است که بار منفی دارد و به نفس بهیمی و سبعی و سگی معروف است.
💞آری، جناب یوسف پیامبر، در جواب سوالی که، از او پرسیده شد:
چطور از دام زلیخا، گریختی؟!
فرمود:
وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ﻣﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﮔﻨﺎﻩ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ ; ﺯﻳﺮﺍ ﻧﻔﺲ (ﻃﻐﻴﺎﻥ ﮔﺮ)، ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻪ ﺑﺪﻱ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻣﮕﺮ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭم مهر ورزد ; ﺯﻳﺮﺍ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭم ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺁﻣﺮﺯﻧﺪﻩ ﻭ همواره ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ (یوسف ٥٣)
🍀اما راه نجات از این نفس( اماره) عصیانگر و بی افسار و حیوانی:
۱- رحم، لطف ،عنایت و مدد الهی.
۲-اراده قوی, عزم راسخ و همت عالی.
۳-تهذیب نفس و تزکیه و پالایش درون.
۴- اتصاف به فضائل اخلاقی.
۵- گریز از رذائل اخلاقی
۶- داشتن تقوا(خودپائی)و انجام واجب و ترک محرم.
۷-تمسک به قران و توسل به اهل بیت علیهم السلام.
و....
💠 امام هادی(ع):
بدانید نفس آدمی آنچه را که مطابق میل اوست به آسانی می پذیرد
و اما چیزهایی را که مورد میل و قبول او نیست بسیار سخت می پذیرد.
🦋خدایا ! به حق امیر عوالم وجود ،حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا له الفدا ، ما را از شر نفس اماره، حفظ فرما 🤲
🌷سیروس کامران ماوردیانی گیلانی🌷