🌹🌹 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ........ بخوان به نام پروردگارت که (جهان را) آفرید، و انسان را از خون بسته خلق کرد. بخوان که پروردگارت (از همه) بالاتر است. همان کسیکه بوسیلهء قلم، تعلیم نمود و به انسان آنچه را نمی دانست آموخت. ۱ تا ۵ علق. تفسیر: پنج آیهء اول، اولین آیاتی است که بر پیامبر بزرگوار اسلام نازل شد. خداوند در اولین سخن از آخرین کلامش به بشر، ابتدا به او فرمان می دهد که همیشه به یاد و ذکر خدا باشد. 🍃 (بخوان به نام پروردگارت). 👈 چگونه بخواند پیامبری که سواد ندارد و أمی است؟ 🔹 پاسخ: اگر خداوند اراده فرمود که پیامبر بزرگوار اسلام سواد ظاهری نداشته باشند به این دلیل بود و هست که کسی نتواند ایشان را متهم کند به اینکه آنچه میفرماید، کلام خدا و وحی مُنزل نیست. وگرنه عالمترین عالمان، پیامبر عظیم الشان اسلام است و اینکه خداوند می‌فرماید بخوان به نام پروردگارت، یعنی همهء علم هستی را بخوان. لذا قلم و تعلیم را بعد از خواندن به رسول گرامی اسلام فرموده است، چون ایشان برای خواندن عالم هستی نیازی به تعلیم نداشته اند. 🍃 و دومین مطلب، یادآوری خلقت انسان از عدم و هیچ است که مبادا مغرور شود. 🍃 و سومین مطلب، جایگاه علم و قلم است. و مراد از اینکه فرموده و به انسان آنچه را نمی‌دانست آموخت یعنی همهء علمها از خداست و هیچ انسانی بدون اراده و اذن الهی نمی‌تواند به هیچ علمی دست پیدا کند. علم بعد از ایمان یعنی انسان پس از ایمان به خدا، باید مدام در حال علم اندوزی باشد و قلم او بر اساس کلام خدا در فعالیت و تحرک. 👈 انسان اگر خود را بی نیاز از خدا ببیند، طغیان می‌کند. اما اگر در سایهء ایمان به خدا و تعالیم آسمانی قرار بگیرد، هرگز خود را بی نیاز از خدا و پیشوایان دینی نخواهد دانست. 👈 در آیات بعدی، که پس از علنی شدن دعوت پیامبر نازل شده، خداوند مشخصات فرد طغیانگر را بیان می فرماید: 🌹كَلَّا إِنَّ الْإِنسَانَ لَيَطْغَىٰ... چنین نیست (که شما مى پندارید) به یقین انسان طغیان مى کند، از اینکه خود را بی نیاز ببیند. ۶ و ۷ علق. 👈 اما بدانیم: 🌹إِنَّ إِلَىٰ رَبِّكَ الرُّجْعَىٰ. و به یقین بازگشت (همه) بسوى پروردگار توست. ۸ علق. 👈 اعمال فرد طغیانگر چيست؟ چگونه می‌توان او را شناخت؟ 🌹أَرَأَيْتَ الَّذِي يَنْهَىٰ... به من خبر ده کسیکه نهى مى کند، بنده اى را که نماز مى خواند. به من خبر ده اگر او (بنده ای که نماز می‌خواند ) به راه هدایت باشد، یا (مردم را) به تقوا فرمان دهد (آیا نهى او سزاوار است)؟! ۹ تا ۱۲ علق. 👈 پس، طغیانگر، دیگران را از نماز و هدایت بسوی تقوا باز می دارد و وقتی طغیانگر، فرد نمازخوانی را که به مردم فرمان تقوا می‌دهد، از اینکار نهی کند، عملا باعث انحراف مردم از صراط مستقیم شده. 👈 پس مستحق مجازات الهی میشود: 🌹أَرَأَيْتَ إِن كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ. به من خبر ده اگر (این طغیانگر) حق را انکار کند و از آن روى گردان شود (آیا مستحق مجازات الهى نیست)؟! آیا ندانست که خداوند ( او را ) مى بیند؟! ۱۳ و ۱۴ علق. 👈 آنگاه از مجازات فرد طغیانگر فرموده است: 🌹كَلَّا لَئِن لَّمْ يَنتَهِ لَنَسْفَعًا بِالنَّاصِيَةِ.... چنان نیست (که او مى پندارد)، اگر دست از کار خود برندارد، ناصیه اش ( موى پیش سرش) را گرفته (و به سوى عذاب) مى کشانیم. ناصیهء سر همان دروغگوى خطا کار را! سپس هر که را مى خواهد صدا بزند! ما هم بزودى مأموران دوزخ را صدا مى زنیم. ۱۵ و ۱۶ و ۱۷ علق. ⚫ 👈 ابوجهل، پیامبر را از نماز و دعوت بسوی پروردگار، منع می کرد، و در پی عمل زشت او که می خواست پای خود را هنگامیکه پیامبر در سجده بود، بر گردن ایشان گذارد، این آیات نازل شد. مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۱۵. و فرموده اگر از کار خود دست برندارد، یعنی اگر توبه نکند، مجازات او این خواهد بود که موهای جلوی سرش را گرفته و او را با حقارت و ذلت، بسوی دوزخ می کشانند. ■■ در روایتی نقل شده: این عذاب برای ابوجهل در دنیا هم واقع شد. آنزمان که در جنگ بدر، ابن مسعود، سر او را با تحقیر از بدن جدا کرد و موهای جلوی سرش را گرفته و روی زمین می کشید و نزد پیامبر می برد. پیش از آن ابن مسعود، داوطلب شد تا به فرمان پیامبر، به میان کفار قریش رود و سورهء الرحمن را تلاوت کند. وقتی سوره را تلاوت می کند، ابوجهل چنان در گوش او سیلی میزد که گوشش پاره شده و خون می آید. پیامبر از این واقعه بسیار اندوهگین میشوند. تفسیر فخر رازی، ج۳۲، ص۲۳. ✅ آخرین آیه، سجده واجب دارد لذا از قید آن معذورم.