🔹 جوابیه اندیشکده قصد درباره اظهارات جناب حجت‌الاسلام فاضل دربارۀ تردیدها در اقتصاد اسلامی
۱. نفی معماری اسلامی با این استدلال که «اسلام نمی‌گوید در این شهر بیمارستان کجا باشد، آتش نشانی و دانشگاه و پارک کجا باشد» حاکی از فقدان آگاهی کافی درباره مسایل اساسی معماری و شهرسازی است و تعمیم نفی معماری اسلامی به اقتصاد اسلامی نیز ناشی از اختلاف تعبیر است. با استدلال مطرح‌شده ایشان اسلام سیاست، فرهنگ، سبک زندگی، نظم اجتماعی و ... هم ندارد و درنتیجه، «حکومت» هم ندارد! درحالی‌که امام خمینی (ره) در کتاب البیع می‌فرماید «الاسلام هو الحکومة بجمیع شؤونها» و اگر اسلام همان حکومت است با جمیع شؤونش، «باید» اقتصاد و سیاست و فرهنگ و شهرسازی و معماری و طب با وصف «اسلامی» داشته باشد.
۲. آنچه علم اقتصاد متعارف خوانده می‌شود چیزی جز مکتب لیبرالیسم سرمایه‌داری نیست که با پنهان‌شدن در پشت نقاب علم، مبادی ارزشی و ایدئولوژیک خود را از معرض نقادی برحذر داشته است. متخصصین و کارشناسان «علم اقتصاد» غربی که ایشان به آنها ارجاع می‌دهد دقیقا چه کسانی هستند؟ کدام اقتصاددان یا کدام مکتب اقتصادی را انتخاب کنیم تا از آموزه‌های آن بهره ببریم؟ این نظریات اقتصادی غربی کجای دنیا را آباد کرده است که ما از آنها درس بگیریم؟ سه قرن تاریخ استعمار و چپاول دنیا که نتیجۀ آن غارت منابع و استضعاف آحاد انسان‌ها در سراسر جهان است برای اثبات ناکارآمدی و فریبکاری این نظریات اقتصادی و اجتماعی کفایت نمی‌کند؟ بنابراین این تصور بسیار اشتباه است که آنچه علم اقتصاد خوانده می‌شود صرفا مباحث کارشناسی و محاسباتی است و ربطی به اسلام و ارزشها ندارد، مگر اینکه مراد از علم اقتصاد چیز دیگری باشد که نه در غرب و نه در شرق وجود خارجی ندارد!
۳. مسأله اساسی اقتصاد اسلامی تنظیم امور مسلمین براساس آموزه‌های شریعت و قواعد فقه است. آنچه در اقتصاد اسلامی اهمیت دارد تطبیق احکام و عناصر ثابت شریعت با اقتضائات زمان و مکان است و این چیزی نیست که بتوان از غرب یا شرق وارد کرد. در حکومت اسلامی که ولی فقیه حاکم است چطور نمی توان به امرِ ولی فقیه که ولایتش همان ولایت رسول الله است صفت اسلامی داد؟ آیا اسلام در مورد چگونگی ساخت موشک نظر داده؟ آیا نمی‌توان به سلاح‌های پیشرفته‌ای که برای مقابله با دشمن برمبنای اسلام ساخته شده و کارکرد اصلی آن بازدارندگی و نقطه‌زنی است نه کشتار جمعی کور، «سلاح اسلامی» گفت؟ آیا برای ساخت سلاح اسلامی باید روایت یا آیه مستقیم داشت که جزئیات ساخت را بیان کرده باشد؟
۴. هیچ کس ادعا نکرده که در آیات و روایات درباره همه ریزه‌کاری‌های اقتصادی و نهادهای مستحدث سرمایه‌داری مثل بورس و بانک مستقیما مطلبی آمده باشد، بلکه اساس استنباط فروعات از اصول که انتظار امامان معصوم از علمای اسلام است، یافتن قواعد کلی و نظریات علمی اسلامی است که بتواند مسایل و چالش‌های روز مسلمانان را حل کند. وگرنه صرف خواندن کتب فقهی چند صد سال پیش و توقف فقه در مسائل قدیم، به هیچ درد امروز مسلمانان نخواهد خورد و همین رویکرد باعث انزوای روز‌افزون فقه حتی در میان متشرعان امروز شده است. آیا روزی که تمدن غرب شروع به شکلگیری کرد تمام جزییات و ریزه‌کاری‌های اقتصادی از بورس و بانک گرفته تا... را در کتابی نوشت و بعد مو به مو اجرا کرد یا بر اساس مبانی و جهت گیری ماتریالیستی و الحادی خود سعی کرد به مسائل پیش رویش پاسخ دهد؟ چه در علوم انسانی و چه در علوم طبیعی.
۵. فرض کنیم از صفت اسلامی برای شهرسازی و معماری و اقتصاد عده‌ای از متخصصین مسلمان از شیخ بهایی گرفته تا مهندسین متعهد امروز استفاده نکنیم. آیا با بیان این نکته که اینها اسلامی نیستند به ت«تخصص» احترام گذاشته‌ایم؟ یا بی‌جهت تلاش اندیشمندان مسلمان را تخطئه و تحقیر کرده‌ایم؟ انکار اقتصاد اسلامی و سایر علوم اجتماعی اسلامی نه‌تنها دردی را از جامعه مسلمانان و از حکومت اسلامی دوا نمی‌کند بلکه راه را برای سلطه بیشتر اندیشه‌های اقتصادی ضددینی لیبرالیستی فراهم می‌سازد و ضمن تضعیف تلاش‌های متفکران مسلمان برای تسهیل و تعمیق دینداری، زمینه را برای استعمار غرب و شرق فراهم می‌سازد.
💠 اندیشکده قصد
💡@qasdna_ir