🔹به مناسبت 30 خرداد سالروز درگذشت مرحوم دکتر شریعتی
✍🏼 محمد جعفری
🔹يکي از نسبتهای نادرستی که متوجه مرحوم آيت‌الله مصباح شده و مي‌شود، ادعاي اختلافات اساسي ميان ايشان و شهيد بهشتي در مواجهه با دکتر شریعتی است. منشأ اين اتهام نيز مربوط مي‌شود به اختلاف ديدگاهي که ميان شهيد بهشتي و آيت‌الله مصباح در روش برخورد با برخي از انديشه‌هاي نادرست و غير اصيل دکتر شريعتي وجود داشته است.
ديدگاه آيت‌الله مصباح و استاد مطهري درباره دکتر شريعتي، تقريبا شبيه هم بوده است. اما مواضع شهيد بهشتي در مقابل اشتباهات دکتر شريعتي، آرام‌تر و ملايم‌تر از آن دو بزرگوار بود. لکن عده‌اي اختلاف روش در اين موضوع را به معناي اختلافات اساسي ميان شهيد بهشتي و استاد مصباح معنا کرده، سعي در متقابل جلوه دادن اين دو شخصيت در زمينه‌هاي فکري و عاطفي داشته و دارند.
در حالي که اولا: روابط ميان شهيد بهشتي و آيت‌الله مصباح از جهت فکري و عاطفي بسيار نزديک و صميمانه بود و «يکي از صميمانه‌ترين دوستي‌ها را» اين دو با هم داشتند: ثانيا، شهيد بهشتي هم، نسبت به آثار دکتر شريعتي منتقد بوده و اشتباهات دکتر را زياد و مهم مي‌دانست. به عنوان نمونه شهيد بهشتي در جلسه‌‌اي كه درباره انديشه و آثار دكتر شريعتي تشكيل شده بود، مي‌‌گويد: «... [شريعتي] خامي‌هاي فراوان دارد و كار تحقيقي مستندش از كار قريحه‌اي و ذوقي‌اش بسيار كمتر است. من مي‌دانم كه او در اين برداشت‌هاي سليقه‌اي و ذوقي كه مي‌تواند با خطاها و اشتباهات و انحرافات همراه باشد، ضررها هم زده و يا مي‌زند. اما در كنار اين ضرر زدن‌ها، سودها و جاذبه‌‌هايي براي عده زيادي از افراد دختر و پسر جوان به سوي اسلام و تشيع داشته و دارد. آيا از اين ضرر و سود كدام بيشتر است؟ نمي‌دانم. اين مسأله به آمارگيري احتياج دارد. در دايرة آگاهي من، كساني كه به وسيلة كتاب‌ها و سخنراني‌هاي شريعتي با اسلام آشناتر شده‌اند و به اسلام رو آورده‌اند، فراوانند؛ اما كساني كه منحرف شده باشند و انحرافشان مستند به اين نوشته‌ها باشد، در دايره شناسايي من، چندان نيست. ولي اين شناسايي من است؛ ممكن است شناسايي آقاي مصباح عكس اين باشد، ممكن است شناسايي دوستان ديگر عكس اين باشد ...».( شریعتی؛ جستجوگری در مسیر شدن، صص 63_64).
آري، اختلاف شهيد بهشتي با شخصيت‌‌هايي چون آيت‌الله مصباح و شهيد مطهري، نه در اصل اشتباه و مردود بودن بخشي از آثار دکتر شريعتي، بلکه در برآيند مثبتات و منفيات نشر انديشه و آثار دکتر شريعتي و پاره‌اي از شيوه‌هاي برخورد با اشتباهات بوده است.
انتقادهاي آيت‌الله مصباح و شهيد مطهري نسبت به افکار و آثار دکتر شريعتي نيز تنها براي جلوگيري از انحراف جامعه و اصلاح اشتباهات وي بوده است. تا حدي که پس از شنيدن خبر وفات دکتر شريعتي، آيت‌الله مصباح مي‌گويند: «من درتمام اين سا‌لها تلاش مي‌کردم تا با اشتباهات و انحرافات دکتر مقابله کنم و آرزويم اين بود که ايشان اصلاح مي‌شود و قلم و بيان او در خدمت اسلام و قرآن قرار مي‌گرفت».
🆔@mjafari_ir