شهادت امیرالمؤمنین (ع) از منظر تاریخی (1) امام علی(ع) در سال چهلم هجری در حالی که در پی تجهیز لشکری جهت برخورد مجدد با شامیان بود، توسط عبدالرحمن بن ملجم مرادی یکی از خارجیانی که از جنگ نهروان جان به در برده بود، ضربت خورد. گفته می‌شود این فرد در مکه با دو تن از همفکرانش تصمیم گرفتند در شب نوزدهم ماه رمضان سال 40 هجری، علی(ع) را به همراه معاویه و عمروعاص- که از نظر آنها باعث خون ریزی و برادرکشی در جامعه اسلامی شده بودند- به قتل برسانند. ابن ملجم که با این هدف و با هدف انتقام از کشتگان نهروان، در ماه شعبان سال 40 هجری به کوفه آمد بود، در این شهر خواستار ازدواج با دختری خارجی مسلک - از آشنایان خویش- به نام قطام که پدر و برادر و عمویش در جنگ خوارج توسط سپاهیان امام علی (ع) کشته شده بودند، شد. قطام نیز- که در پی انتقام از علی(ع) بود- بخشی از مهریه‌اش را کشتن امام علی(ع) قرار داد و ابن ملجم را جهت کشتن امام علی(ع) تحریک کرد. سرانجام ابن ملجم- که بر اساس روایتی از رسول خدا (ص) از شقی‌ترین انسان‌ها بوده- در سحر هفدهم یا- طبق نقل مشهور- نوزدهم ماه مبارک رمضان هنگام ورود امیرالمومنین(ع) به مسجد کوفه، یا هنگام عبادت ایشان در محراب مسجد، يا طبق روايتي از امام باقر(ع) هنگام بيدار ساختن خفتگان در مسجد، با شمشیری که آن را به زهری کشنده آغشته کرده بود و با سردادن شعار «الحكم لله» به فرق علی(ع) زد. در این جنایت به جز قطام، افرادی چون مجاشع بن وردان یا -طبق نقل مشهور- وردان بن مجالد تمیمی (شخصی از قبیله تیم الرباب که پدر و عمویش خارجی بودند) ، شبيب بن بجرة یا شبیب بن نجده(یکی از خوارج) با این بهانه که علی (ع) حکمیت افراد را در دین پذیرفته و برادران صالحشان را کشته، با وی همکاری داشتند. بر اساس نقلی از ابوالفرج اصفهانی و مورخانی دیگر، اشعث بن قیس (م۴۰ یا ۴۲ق) نیز با ابن ملجم همکاری داشته و بر اساس نقلی دیگر میزبان وی بوده است. اشعث پیش از این نیز امام علی (ع) را به قتل تهدید کرده بود. نویسنده: حجت الاسلام دکتر یدالله حاجی زاده