احکام و آداب قربانی مستحبی :
مطالبی که از کلام فقها نسبت به قربانی مستحبی جمعآوری شده است :
امام خامنهای :
۱ - از سنتهای مستحبی قربانی کردن در منزل در روز عید قربان است.
۲ - در قربانی مستحب شراکت چند نفر اشکال ندارد.
۳ - در عمل به استحباب قربانی، اقل قربانی گوسفند است و نمیتوان مرغ و خروس ذبح کرد.
۴ - قربانی یک شب قبل یا بعد ظهر روز عید، اشکال ندارد ولی استحباب آن مربوط به همان روز عید قربان است.
۵ - نسبت به قربانی برای اموات در عید قربان، اگر قربانی کنند و با آن مؤمنین را اطعام نمایند و ثواب این کار را به میت هدیه کنند امر پسندیدهای میباشد.
آیت الله مکارم :
۱ - قربانى کردن در این روز براى همه مستحبّ مؤکّد است و بسیار سفارش شده است، تا آنجا که برخى از علما آن را بر کسانى که توانایى دارند واجب دانستهاند.
۲ - در قربانى مستحب، میشود یک قربانى را به نیّت چند نفر انجام داد.
۳ - مستحب است بعد از نماز عید، کمى از گوشت آن بخورد.
۴ - بسیار مناسب است افراد توانگر، در این روز قربانى نمایند و اکثر آن را به فقرا و نیازمندان انفاق کنند و به همسایگان و آشنایان نیز بدهند.
۵ - نسبت به این قربانی مستحب توصیه به شرائط خاصّی نیست. هدف انجام کار خیر است و قربانی برای خدا و کمک به محرومان و مومنان از این طریق انشاءالله مقبول واقع خواهد شد.
آیت الله سیستانی :
قربانی کردن برای کسی که تمکّن دارد، مستحب مؤکّد است.
قربانی باید از انعام ثلاثه – شتر، گاو و گوسفند (میش یا بز) – باشد.
اوصافی که برای انعام ثلاثه در قربانی واجب وجود دارد، برای قربانی مستحب شرط نمیباشد. لذا میتوان حیوان کور یا لنگ یا حیوانی که گوش آن بریده شده یا حیوانی که شاخ آن شکسته شده یا حیوان خصی و یا حیوانی که لاغر است را قربانی نمود. هرچند احتیاط مستحب آن است که حیوان تامّ الاعضاء و چاق باشد و کراهت دارد حیوانی باشد که خودِ فرد آن را پرورش داده است.
بنابراحتیاط واجب برای قربانی، سن شتر کمتر از پنج سال کامل و در گاو و بز کمتر از دو سال کامل و در گوسفند کمتر از هفت ماه کامل نباشد.
چند نفر میتوانند به صورت اشتراکی قربانی نمایند.
زمان انجام قربانی در سرزمین منی، چهار روز و در غیر آن سرزمین سه روز است هرچند احتیاط افضل آن است که قربانی در سرزمین منی، در همان سه روز اول و در غیر سرزمین منی در روز عید قربان، انجام شود. و بهترین زمان انجام قربانی، از طلوع خورشید روز عید به اندازه وقت نماز عید میباشد.
کسی که قربانی میکند، میتواند یک سوم آن را برای خود و خانوادهاش بردارد و میتواند یک سوم آن را هدیه بدهد و احتیاط افضل آن است که یک سوم آن را نیز به فقراء مسلمان صدقه بدهد.
مستحب است پوست قربانی را صدقه داد و کراهت دارد آن را به عنوان اجرت قصاب و کسی که حیوان را ذبح میکند، قرار داد.
مستحب است هنگام قربانی این دعا را بخواند :
«« وَجّهْتُ وَجْهِیَ لِلّذِی فَطَرَ السّماواتِ وَالْاَرْضَ حَنِیفا مُسْلِما وَما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ اِنّ صَلاتِی وَنُسُکی وَمَحْیایَ وَمَمَاتِی للّهِ رَبّ الْعالَمِینَ لا شَرِیکَ لَهُ وَبِذلِکَ اُمِرْتُ وَأنا مِنَ الْمُسْلِمِینَ، أللّهُمّ مِنْکَ وَلَکَ بِسْمِ اللّهِ وَاللّهُ أکْبَرُ، أللّهُمّ تَقَبّلْ مِنّی »»