قرآن کریم فرمود: ﴿وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ خَشْیَةَ إِمْلاقٍ﴾
چقدر این کتاب، کتاب غنی و بوسیدنی است! بارها به عرضتان رسید، قرآن کریم از مال به عنوان عامل قوام ذکر کرده است و کسی که جیبش خالی است کیفش خالی است قرآن او را گدا نمیداند، ما در فارسی میگوییم گدا، در عربی میگویند فاقد، یعنی مال ندارد. قرآن نمیگوید کسی که دستش تهی است او فاقد است میگوید آن کسی که جیبش خالی است کیفش خالی است دستش تهی است او فقیر است، فقیر به معنی گدا نیست، فقیر بر وزن فعیل به معنی مفعول است؛ یعنی کسی که ستون فقراتش شکسته است قدرت قیام ندارد، شما میخواهید ملتی که جیبش خالی است مقاوم باشد در برابر بیگانه، این قدرت قیام ندارد. این کتاب بوسیدنی است، بوسیدنی است یعنی بوسیدنی است! نمیخواهد بگوید أشرافی زندگی کنید ولی میخواهد بگوید آبرویت باید محفوظ باشد. نمیخواهد به مسئولین بگوید که این قدر به مردم بدهید که أشرافی زندگی کنند، این قدر جلوی مردم را باز بگذارید حق مردم را نخورید، تا اینها ویلچری نشوند همین! همین! نگذارید مردم ویلچری بشوند. تعبیر فقیر این است، تعبیر مسکین این است ﴿إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَ الْمَسَاکِینِ﴾ مسکین یعنی چه؟ مسکین که به معنی گدا نیست، مسکین یعنی زمینگیر. این أهل سکون است أهل حرکت نیست در برابر چه کسی مقاومت کند؟ فرمود بکوشید که مردم بتوانند روی پای خودشان بایستند. ما به اندازه کافی به اینها دادیم شما اختلاس نکنید نجومی نگیرید بگذارید اینها روی پای خودشان بایستند همین! بعد از اینکه در سوره مبارکه «نساء» اوایلش فرمود: مال ویلچر نیست، مال پای استوار شماست، مال عامل قیام شماست این عامل قیام را به دست سفهاء ندهید ﴿لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیاماً﴾ اگر میخواهید قیام داشته باشید مقاوم باشید در برابر بیگانه، باید جیب شما پر باشد همین! جیب شما پر باشد هم نه به معنی أشرافیت، آن را هم در آیات فراوانی جلویش را گرفته است یعنی آبرویتان محفوظ باشد همین! این کتاب بوسیدنی نیست؟ ای کاش به ما میگفتند هر شب قرآن بهسر بکنید! فرمود این مال عامل قیام شماست مواظب باشید به دست هر کسی ندهید. بخواهید رأی بدهید انتخابات داشته باشید نماینده انتخاب بکنید، نمایندهای که نه بیراهه برود نه راه کسی را ببندد مردم را ویلچری نکند همین! مواظب باشید که مردم ویلچری نشوند همین! این وظیفه شماست وظیفه همه ماست ﴿لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ﴾ چه بگوید قرآن؟ چگونه شفافتر بگوید؟ فرمود: ﴿وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ﴾ نفرمود برای ترس از گدایی، فرمود: ﴿خَشْیَةَ إِمْلاقٍ﴾ ملتی که جیبش خالی است کیفش خالی است او اهل املاق است املاق یعنی تملّق و چاپلوسی. وقتی کسی جیبش خالی است مدّاحی این بکند ثناخوانی آن را بکند یا به خیال این بدِ او را بگوید خوبی این را بگوید، فرمود این تملّق است؛ انسان بزرگتر از آن است که تملّق بکند، انسان برتر و شریفتر از آن است که أهل املاق باشد. شما برای ترس املاقتان این کار را نکنید؛ ما کسی که جیبش خالی است را نمیگوییم چاپلوس ولی قرآن میگوید چاپلوسی میآورد إملاق تملّق میآورد عظمت و جلال و شکوه انسانیت را از انسان میگیرد. این بیان نورانی حضرت امیر که همان قرآن ناطق است فرمود: «إِذَا أَمْلَقْتُمْ فَتَاجِرُوا اللَّهَ بِالصَّدَقَة» احساس کردید چاپلوس هستید در اثر نداری و فقر با خدا معامله کنید این در نهج البلاغه است: «إِذَا أَمْلَقْتُمْ فَتَاجِرُوا اللَّهَ بِالصَّدَقَة».
تفسیر سوره فجر/ آیت الله جوادی آملی