*🔰 واقعیت تشنگی؛ وضعیت وخیم آب در ایران*
🔍 علیرغم هشدارهای آبوهوایی از حدود سال 1367 شمسی، مقامات و تصمیمگیران کشورمان همواره *مخاطرات و هشدارهای زیست محیطی و اقلیمی* را نادیده گرفتهاند. به عنوان مثال، هر دولتی پس از انقلاب بر سر کار آمد، بدون توجه به اثرات زیست محیطی، *ساخت سد و افزایش استخراج آبهای زیرزمینی* را برای خودکفایی غذایی در اولویت قرار داد، در حالی که امروزه صدها سدی که *از زمان دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی به این سو* در کشور ساخته شدهاند، در شرایط مطلوبی نیستند. بسیاری از متخصصان حوزه آب و محیط زیست، نسبت به *کاهش غیرقابل برگشت آبهای زیرزمینی* با کسری سالانه بیش از 30 میلیارد متر مکعب هشدار دادهاند؛ امری که به نگرانیها در مورد پایداری سیاستها و شیوههای فعلی در مدیریت آب ایران دامن زده است.
در همین راستا، تلاش میشود در یک سلسله تحلیلهای راهبردی، به بحران آب کشور *از دیدگاه محافل فکری خارجی* پرداخته شود. تحلیل پیش رو با همین نگاه تنظیم شده و در آن، مبتنی بر گزارشهای اندیشکدههای خارجی، به مهمترین گزارهها اشاره شده است.
📈 ایران اکنون با پیامدهایی مانند فرونشست زمین به دلیل کاهش آبهای زیرزمینی مواجه است. این امر که بر خودکفایی غذایی تأثیر جدی می گذارد، باعث شده *کشاورزان زمینهای خود را ترک گفته مهاجرت کنند.* کاهش آبهای زیرزمینی بهنوبهیخود، از سال 2013، هجوم *ده میلیون نفر* به حومه شهرها و شهرکهای حلبی نشین را موجب شده است؛ این آمار ده برابر تعداد روستائیان سوری است که طی خشکسالی 2006-2009 در استان حسکه مهاجرت کردند. *بسیاری از محققان، جنگ داخلی سوریه را با این خشکسالی مرتبط دانستهاند.*
◀️ دولت ایران صرف نظر از فرصتهای متعدد برای ارتقای سیاستهای مدیریت آب، همواره به مسیر مشخص شده از سوی *«مافیای آب»* در ایران – که *ائتلافی غیر رسمی* متشکل از وزارت نیرو، مدیران اجرایی، دانشگاهیان، مهندسین مشاور، پیمانکاران با نفوذ و فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) است ـ پایبند بوده است. به عنوان مثال، چنانچه این ائتلاف تصمیم بگیرد سد پُرمخاطرهای مانند گتوند بسازد، هیچ مقام حاکم یا نهادی یارای آن را ندارد که آن تصمیم را از دستور کار خارج ساخته و یا متوقف کند.
*🔺 امروزه اثرات نامطلوب سوء مدیریت آب در ایران چنان است که میتوان گفت چنین ویرانی در زمین و منابع آبی آن (که دومی به طور پیوسته در حال کاهش است) هرگز سابقه نداشته است.* از زمانی که برنامههای علی اکبر هاشمی رفسنجانی برای بازسازی پس از جنگ بهطور ویژه مورد توجه قرار گرفته اجرایی شدند، چشمانداز ایران با ساخت سدهای متعدد در کنار رودخانهها تغییر کرد.
◀️ در اواخر دهه 1980 میلادی، دو سازمان کلیدی، یعنی *«قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء» (ص)* با تجهیزات قابل توجه و تجربیات جنگی و *«شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران»* تاسیس شدند. این دو، بلافاصله یک *ائتلاف تجاری ماندگار* بین خود ایجاد کردند. «شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران» توسط گروهی از مهندسان، عمدتاً متشکل از دانشجویانی که سفارت ایالات متحده در تهران را اشغال کرده بودند، تأسیس شد. *در دوران رفسنجانی و پس از آن، کسانی که مدیریت آب و کشاورزی را به عهده داشتند، علیرغم هشدارهای کارشناسان، تبلیغ می کردند که سدسازی و انتقال آب بین حوضههای آبریز، خودکفایی را تضمین میکند.* این تصمیمات که بدون مشورت با کارشناسان مستقل و واجد شرایط اتخاذ میشدند، منجر به کاهش دریاچهها، تالابها، رودخانهها و منابع آب زیرزمینی شد.