بازنگری در آینده: ضرورت و امکان انتقال پایتخت از تهران غلامرضا جعفری،پژوهشگر مسائل توسعه و کارشناس مسائل ایران انتقال پایتخت از تهران به عنوان یک راهکار استراتژیک در راستای بهبود وضعیت کشور، موضوعی است که نیاز به بررسی دقیق و همه‌جانبه دارد. با توجه به چالش‌ها و معضلات متنوعی که این کلانشهر با آن مواجه است، این موضوع اکنون بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. دلایل انتقال پایتخت 1. زلزله‌خیزی تهران: تهران در منطقه‌ای زلزله‌خیز واقع شده و خطر جدی برای ساکنان آن ایجاد می‌کند. انتقال پایتخت می‌تواند به کاهش این تهدید کمک کند و ایمنی بیشتری را برای ساکنان فراهم آورد. 2. ترافیک و آلودگی: مشکلات جدی مانند ترافیک سنگین و آلودگی هوا، زندگی روزمره ساکنان تهران را تحت تأثیر قرار داده است. انتخاب یک شهر جدید می‌تواند بهبود چشمگیری در کیفیت هوا و کاهش ترافیک به همراه داشته باشد. 3. نابرابری اجتماعی: تمرکز منابع در تهران، نابرابری‌های فزاینده در سایر مناطق کشور را به همراه داشته است. این اقدام می‌تواند به توزیع عادلانه‌تر منابع و تسهیل توسعه مناطق مختلف کمک کند. 4. فرسودگی زیرساخت‌ها: زیرساخت‌های موجود در تهران به دلیل فشار جمعیت دچار فرسودگی شده است. انتخاب یک شهر جدید به ما این امکان را می‌دهد که زیرساخت‌ها را با طراحی بهینه و مطابق با نیازهای روز بازسازی کنیم. 5. حفظ محیط زیست: انتقال پایتخت به شهری با اکوسیستم مناسب می‌تواند به حفظ محیط زیست و کاهش بار ترافیکی کمک کند. شهرهای پیشنهادی برای پایتخت جدید و محورهای مربوطه 1. اصفهان: با تاریخ و فرهنگ غنی، اصفهان می‌تواند به عنوان محور فرهنگی و اقتصادی شناخته شود. 2. شیراز: به‌دلیل جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی، این شهر می‌تواند محور گردشگری و اداری باشد. 3. تبریز: با زیرساخت‌های تجاری و صنعتی قوی، تبریز به‌عنوان محور اقتصادی مناسب است. 4. مشهد: مرکز مذهبی و توریستی، مشهد می‌تواند به عنوان محور گردشگری و دینی معرفی شود. 5. کرج: با موقعیت نزدیک به تهران، کرج می‌تواند به‌عنوان محور اقتصادی و اداری انتخاب شود. پایتخت‌های غیرمتمرکز بر اساس محورهای موضوعی 1. محور فرهنگی: - اصفهان: معمارى منحصر به فرد و آثار تاریخی غنی. - شیراز: به‌عنوان خانه شعر و ادبیات ایرانی. - مشهد: با جاذبه‌های مذهبی و فرهنگی. - تبریز: با تاریخ غنی و برگزاری رویدادهای فرهنگی. - یزد: با فرهنگ خاص و معماری سنتی. 2. محور اقتصادی: - تبریز: توسعه صنعتی و تجاری قوی. - اصفهان: تاریخچه صنعتی و تنوع اقتصادی. - کرج: موقعیت جغرافیایی نزدیک به تهران. - شیراز: پذیرش گردشگران و تجارت. - زنجان: به خاطر مواد اولیه و کشاورزی. 3. محور اداری: - شیراز: با زیرساخت‌های اداری مناسب. - اصفهان: موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های مناسب. - تبریز: سابقه تاریخی در اداره‌گری. - کرج: نزدیکی به تهران و امکانات اداری. - مشهد: سازمان‌ها و نهادهای دولتی. 4. محور فناوری: - اصفهان: با دانشگاه‌های معتبر و مراکز علمی. - تبریز: به عنوان قطب صنعتی و فناوری. - شیراز: مراکز نوآوری و تحقیقاتی. - مشهد: نیروی انسانی مستعد. - تهران: مرکز فناوری و نوآوری. 5. محور گردشگری: - مشهد: یکی از مهم‌ترین مقاصد مذهبی. - شیراز: با جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی. - اصفهان: آثار تاریخی بی‌نظیر. - تبریز: زیبایی‌های طبیعی و تاریخی. - کیش: جذابیت‌های تفریحی و گردشگری خاص. دلایل نامناسب بودن طرح اخیر کاندیداتوری بندرعباس برای انتقال پایتخت 1. محور فرهنگی: بندرعباس از نظر تاریخی و فرهنگی به اندازه دیگر شهرها غنی نیست. 2. محور اقتصادی: زیرساخت‌های اقتصادی بندرعباس برای تبدیل به مرکز اقتصادی ناکافی است و صرفاً دسترسی به خلیج فارس کافی نیست. 3. محور اداری: انتقال ادارات دولتی به بندرعباس نیازمند زیرساخت‌های خاصی است که در حال حاضر در این شهر وجود ندارد. 4. محور فناوری: به لحاظ مراکز علمی و فناوری، بندرعباس در مقایسه با شهرهای دیگر در موقعیت ضعیفی قرار دارد. 5. محور گردشگری: بندرعباس با جاذبه‌های گردشگری کمتری نسبت به دیگر شهرها در مقایسه با شیراز و اصفهان نمی‌تواند به‌عنوان محور گردشگری شناخته شود. انتقال پایتخت می‌تواند فرصتی برای بهبود وضعیت کشور باشد. با بررسی‌های دقیق و انتخاب صحیح شهر جدید،می‌توان انتظار تغییرات مثبتی درکشور داشت.لذا نیاز به مشارکت متخصصان در حوزه‌های مختلف احساس می‌شود تا با آنالیز دقیق و جامع، این پروژه مهم به ثمر برسد. آینده کشور در گرو تصمیمات هوشمندانه است.