✨فرهنگ پویا: آیا پذیرفتن تأثیر دعا با قانون علیت که هرچیزی با علت خودش حاصل می‌شود منافاتی ندارد؟ 💫آیت الله مصباح یزدی: خیر. اولا پذیرفتن قانون علیت به این معنا نیست که آن چه ما تاکنون به عنوان علت پدیده‌ای شناخته‌ایم، حتما علت منحصره آن پدیده است، به طوری که اگر این علت نباشد، آن پدیده تحقق پیدا نمی‌کند. ممکن است علت تجربه شدنی دیگری هم داشته باشد که ما هنوز تجربه نکرده‌ایم؛ ثانیا ممکن است همین پدیده علتی داشته باشد فوق تجربه‌های ظاهری ما، یعنی علتی غیرمادی داشته باشد. پس در هر حال، علتی دارد، اما معنای قانون علیت این نیست که علتش صرفا همان است که تاکنون شناخته‌ایم یا علتش صرفا مادی است. پس پذیرفتن تأثیر دعا، حتی بدون کمک اسباب مادی هم منافاتی با قانون علیت ندارد. ✨فرهنگ پویا: ممکن است سؤال شود که اگر دعا می‌تواند در به وجود آمدن پدیده‌ای تأثیر کند، فایده وجود شرایط مادی چیست و آن‌ها چه تأثیری دارند؟ 🌙آیت الله مصباح یزدی: ما گفتیم محال نیست دعا هم به جای اسباب مادی اثر کند؛ اما کجا چنین اثری واقع می‌شود و چه چیزی باعث می‌شود که خدای متعال آن پدیده را بدون اسباب مادی ایجاد کند، این به حکمت الهی مربوط است، چنان که گاه در معجزات انبیا و کرامات اولیای الهی واقع می‌شود. به طور کلی، دعا می‌تواند به صورت یک علت غیرمادی در پدیده‌های مادی اثر بکند و یک پدیده مادی را از نیستی محض به وجود بیاورد یا تنها جایگزین یکی از مقدمات آن شود یا حرکت تحقق یک پدیده مادی را با اسباب مادی خودش صرفا تسریع کند. #شماره_43 #علامه_مصباح 🆔 @farhang_puya