برهان، نوعی استدلال است که صورت آن از شکل‌های معتبر قیاس خصوصاً شکل یکم و مادهٔ آن هم باید از قضیه‌هایی تشکیل شود که درستیشان قطعی باشد. برهان لمّی اگر در برهان از علت به معلول پی برده شود به آن لمّی می‌گویند. مثلاً یک پزشک در یک روستا به پشه مالاریا برمی‌خورد و در می‌یابد که بیماری اهالی آن روستا از پشه مالاریا است. برهان انّی اگر از معلول به علت پی برده شود به آن برهان انّی می‌گویند. مثلاً یک پزشک از سرفه‌های خشک بیمارش پی می‌برد که بیماری او سل است. برهان شبیه ان یا شبیه لم برهانی است که در آن از احدالمتلازمَتِین به دیگری پی می‌برند مانند برهان صدیقین برهان انّی یا برهان «اینکه هست»[۱] (به فرانسوی: Démonstration du fait)[۲] (به انگلیسی: Demonstration not through the cause)[۳]برهانی است که از معلول پی به علّت می‌بریم. مثلاً از رنگ زرد و سرفه‌های خشک و تبی که قطع نمی‌شود و الخ حکم به مسلول بودن می‌شود. برهان أنّ تنها علّت اجتماع دو طرف نتیجه (اصغر و اکبر) را در ذهن و تصدیق بدان را بیان می‌کند، و خلاصه به وسیلهٔ آن انسان درمی‌یابد که چرا تصدیق بدان واجب است. امّا علّت اینکه چرا شیء فی‌نفسه چنین است بیان نمی‌شود.[۴]