📖 آثار سوء پرخوابى و پرحرفى
🔸از جمله موضوعات مورد تأكيد علماى اخلاق و ارباب سير و سلوك، پرهيز از پرخوابى و پرحرفى است. اين دو، موانعى مهم و رايج براى رسيدن به كمال معنوى و تقرب الى الله به شمار مى‌آيند. البته چيزهاى ديگرى مانند پرخورى نيز مانع رسيدن انسان به كمال معنوى مى‌گردد؛ اما در مورد آنها ممكن است بگوييم به سبب لذايذ يا منافعى كه دارند توجه انسان را به خود جلب مى‌كنند. در حالى كه امرى مانند خوابيدن، فى نفسه هيچ مطلوبيت و يا فايده‌اى حتى براى دنياى انسان ندارد، مگر آن اندازه‌اى كه موجب رفع نياز انسان و تجديد قواى او براى پرداختن به وظايف واجبش مى‌گردد. بر خلاف لذّتِ خوردن كه ممكن است براى انسان ايجاد انگيزه نمايد، خوابيدن لذتى براى انسان ندارد، اگر هم لذتى داشته باشد، مربوط به مقدمات آن و يا موقعى است كه انسان از خواب برمى‌خيزد. كسانى كه از روى تنبلى و يا در اثر پرخورى زياد مى‌خوابند، نه تنها از كمالات معنوى و انسانى محروم مى‌شوند، بلكه از وظايف دنيوى خود نيز باز مى‌مانند.
🔹هم چنين يكى از كارهايى كه انسان براى انجام دادن آن بايد انرژى زيادى مصرف كند، حرف زدن است. سخنرانان و معلّمان، خصوصاً كسانى كه از لحاظ جسمى‌ضعيف ترند، به اين موضوع به خوبى واقف اند؛ زيرا پس از سخنرانى و يا تدريس آثار خستگى و از دست دادن انرژى را به وضوح در خود احساس مى‌كنند. حرف زدن زياد باعث مى‌شود تا انسان از انجام اعمال مفيد باز بماند. البته اگر مقصود از حرف زدن، تعليم و موعظه و كمك كردن به ديگران باشد نه تنها مذموم نيست بلكه امرى لازم و ضرورى است، اما صِرف پرگويى و پرحرفى نه نفع دنيوى به دنبال دارد و نه نفع اخروى؛ حتى ممكن است انسان در اثر آن به لغزش‌هاى زيادى هم مبتلا شود كه براى دنياى او هم ضرر داشته باشد. در اثر همين پرگويى‌ها است كه كدورت‌ها پيدا مى‌شود، تنش‌ها به وجود مى‌آيد و از لحاظ معنوى هم انسان دچار گناهانى هم چون غيبت، تهمت و مفاسد ديگرى از اين قبيل مى‌گردد. افرادى كه به پرحرفى عادت كرده اند، از اين كار خود لذت مى‌برند. ابتلاى به اين عادت زشت كه به دست خود انسان صورت مى‌گيرد، موجب به خطر افتادن منافع دنيوى و اخروى انسان مى‌گردد. بنابراين انسان بايد مراقب باشد تا خداى ناكرده به پرخوابى و پرحرفى عادت نكند.
🔸سفارش امام صادق(عليه السلام) به عبدالله بن جندب اين است كه، شب‌ها كم بخواب و روزها كم حرف بزن. حضرت در ادامه، كلامى را به اين مضمون از مادر حضرت سليمان(عليه السلام) خطاب به فرزندش نقل مى‌كند كه، خوابيدن زياد، روزى كه محتاج به چيزى هستى كه كسب نكرده‌اى تو را فقير مى‌كند؛ يعنى روزى مى‌آيد كه تو به اعمالت احتياج دارى اما به دليل خوابيدن زياد آن اعمال را انجام نداده‌اى و فقير شده‌اى و دستت خالى است. اگر انگيزه انسان از خوابيدن رفع خستگى و تجديد قوا نباشد، كار عاقلانه‌اى انجام نداده است؛ زيرا اين كار به منزله تلف كردن بيهوده بخشى از عمر است. انسانى كه خواهان عمرى طولانى است، با خوابيدن زياد در واقع بخشى از زندگى اش را تعطيل مى‌كند.
🔹عادت زشت ديگر، پرگويى است. كسانى كه بى جهت به پر حرفى عادت كرده اند، به آسانى نمى‌توانند خودشان را كنترل كنند؛ زيرا سكوت كردن براى آنها به منزله زندانى شدن است!
🔸امام صادق(عليه السلام) مى‌فرمايد: در بين اندام‌هاى بدن انسان هيچ كدام ناسپاس تر از چشم و زبان نيستند. انسان به هر عضوى از اعضاى بدن خود خدمت كند، متقابلا آن عضو هم خدمتى براى او انجام مى‌دهد. اما چشم و زبان اين گونه نيستند؛ يعنى ما هر قدر بيش تر به اين اعضا خدمت كنيم، آنها كم تر به ما خدمت خواهند كرد. چشمى كه بسيارى از اوقات خواب است، چگونه مى‌تواند به ما خدمت كند؟ زبانى كه زياد حرف مى‌زند و انسان براى اين كار انرژى زيادى مصرف مى‌كند، چه خدمتى براى ما انجام مى‌دهد؟ البته، اگر اين كار نفعى براى ما داشته باشد، مثلا از زبان در انجام عبادت، وظيفه، موعظه و... استفاده كنيم، نه تنها كار بيهوده‌اى انجام نداده ايم، بلكه بهترين بهره را از آن برده ايم.
✂️ #برشی_از_کتاب : پندهای امام صادق(ع) به ره‌جويان صادق، ص۱۱۲
👤 استاد علامه مصباح یزدی (ره)
🌐 fatehan.net
🆔 @fatehan_net