🌐 ادوار پنج گانه عرفان اسلامی (5) ✍️ استاد علی امینی نژاد 🌐 دورۀ دوم: دورۀ بالندگی و تکامل 6️⃣ ابو سعید خرّاز (م 279) 🔺 وی از ارکان عمدۀ عرفان و شاگرد: محمدبن منصور طوسی، ذوالنون مصری، سری سقطی، بشر حافی و جنید است. اول کسی که مطابق نقل در علم فنا و بقای بعد از فنا سخن رانده است، ابوسعید است. تصانیف فراوان دارد: کتاب الصدق، درجات المریدین، کتاب السرّ، کتاب الکشف و البیان و کتاب الحقایق از اوست. 7️⃣ سهل تستری (م 283 یا 294) 🔺 از اکابر مورد توجه عرفاست. گفته اند: شاگرد ذوالنون مصری است، اما از کودکی تحت تربیت دایی خود محمدبن سوّار بوده است. 🔺 سهل در ریاضات و مجاهدات قدمی راسخ داشت، از این رو سلسله ای از عرفا که پیرو او هستند و بر مسئلۀ ریاضت تأکید دارند، به «سهلیّه» معروف اند. 8️⃣ ابوالحسین نوری (م 295) 🔺 در اصل خراسانی است، اما در بغداد تولد یافته، نشو و نماگرفته است. شاگرد سری سقطی، محمدعلی قصاب و احمدبن الحواری است و از رفیقان جنید. می گویند: وقتی از دنیا رفت، جنید در حق وی گفت: با مرگ نوری، نیمی از علم عرفان از میان رفته است. 9️⃣ جنید بغدادی (م 297) 🔺 وی در اصل نهاوندی است، اما محل ولادت و رشد او بغداد است. شاگرد دایی خود، سَری سَقَطی و حارث محاسبی واز همه مهم تر محمدعلی قصاب است و خود، شیخ بزرگِ مشایخ بغداد همچون خرّاز، نوری، شبلی، حلاج، رویم و غیر ایشان است. مقام عرفانی جنید به حدی است که به «سیدالطائفه» و «شیخ الطائفه» شهرت یافته است. 🔟 روَیم بن احمد (م 303) 🔺 از بزرگان مشایخ بغداد و شاگرد جنید است. خواجه عبدالله انصاری در عظمت او می گوید: رُوَیم خود را شاگرد جنید می نمود. از یاران وی است. 1️⃣1️⃣ حکیم ترمذی 🔺 محمدبن علی معروف به حکیم ترمذی، از بزرگان عرفاست. شاگرد ابوتراب نخشبی، ابوحامد بلخی و ابن جلا و استاد ابوبکر وراق است. 🔺 حکیم ترمذی نه تنها در کرامات و احوال بسیار قوی بود، بلکه صاحب کتاب های فراوانی است و بیش از صد کتاب را بدو نسبت داده اند و هم اینک نیز از او آثار فراوانی موجود است، مانند: ختم الولایة، علل الشرایع، نوادر الاصول فی اخبار الرسول و غیره. 🔺 حکیم ترمذی در عرفان سؤالات فراوانی مطرح کرده که ابن عربی در فتوحات مکیه اش به آنها پاسخ گفته است. وی از عارفان قرن سوم و از اقران جنید است، اما تاریخ وفات او مشخص نیست. 2️⃣1️⃣ حسین بن منصور حلاج بیضاوی (م 306 یا 309) 🔺 به قول استاد شهید مطهری، وی از جنجالی ترین عرفای دورۀ اسلامی است. عرفا دربارۀ وی اختلاف دارند. بیشتر عرفای متقدم او را انکار می کنند، جز ابوالعباس عطا که به خاطر حمایت از حلاج کشته شد و مانند شبلی و برخی دیگر، از طرفی دیگر، بیشتر عرفای متأخر همچون ابوسعید ابوالخیر او را قبول دارند و البته عده ای دیگر از عارفان نیز دربارۀ حلاج توقف کرده اند. 🔺 حلاج در ابتدا شاگرد سهل تستری بود، سپس او را رها کرده به عمروبن عثمان مکی پیوست و پس از چندی او را نیز رها کرده، شاگرد جنید شد و به گفتۀ هجویری، به دعای عمروبن عثمان مکی آن همه بلاها بر سر حلاج آمد و سرانجام به دار آویخته شد؛ زیرا آنچه پنهانی از اسرار یافته بود، به طور آشکار بر مردم ابراز می داشت و مشکلاتی پدید می آورد. بیشترین انتقادی که جنید و دیگران به وی داشتند، همین انتقاد در روش او بود. 📚 منبع: کتاب آشنایی با مجموعه عرفان اسلامی ص 123_130 📌آدرس کانال؛ 🆔@fekrat_net