📚 فلسفه‌ی_فلسفه‌ی_اسلامی ✍️ استاد_یزدانپناه 💢بخش9️⃣1️⃣ ❇️ حجیت ذاتی شهود 🔺 شهود همان علم حضوری است. در علم حضوری، معلوم نزد عالِم حاضر است. البته در هر موردی به حسب خود. در شهود حسی، کنه شیء یافت نمی شود. معیار شهود و علم حضوری، ارتباط مستقیم است. برای اثبات وجود نفس و ذات خود، به دلیل دیگری نیاز نیست؛ زیرا هرکس نزد خود حاضر است و خود را شهود می کند. 🔺 حجیت شهود بر اساس ارتباط حضوری و مستقیم تبیین می شود. موجود خردمند آگاه، در هر حوزه ای، اگر ارتباط حضوری بیابد، آنچه را با آن ارتباط حضوری دارد، به اندازۀ قوت آن ارتباط، ادراک می کند. در علم شهودی، مفهوم و استدلال واسطه نیست. در ساخت علم حصولی، میان معلوم بالذات و معلوم بالعرض فاصله هست، اما در علم حضوری چنین نیست، و واقعیت معلوم نزد عالم حاضر است. 🔺 موضوع دیگر این است که از معلوم حضوری می توان ادراک حصولی نیز داشت و می توان از شهود گزارۀ حصولی فراهم آورد. اما توجیه گر این گونه از علوم حصولی، که برگرفته از شهودند، خود شهود است نه مثلاً اصل عدم تناقض. اگر از ما بپرسند چرا این برگ سبز است، پاسخ می دهیم زیرا می بینیم که سبز است، و به دلیل دیگری نیاز نداریم. 🔺 کسی که محزون است، برای اثبات گزارۀ «غمگینم» غیر از شهود، توجیه گر دیگری نمی طلبد. خودِ شهود کافی است برای آنکه گزاره های برآمده از آن معتبر باشند. 🔘 انکار حجیت شهود به اثباتش می انجامد 🔺 کسی که می گوید در شک خود نیز شک دارد، به چه دلیل می داند که در شکش شک دارد؟ روشن است که این شک نیز باید به شهود درک شود. از کسی که حجیت شهود را انکار می کند، و مثلاً می گوید: «نمی دانم که غم دارم یا شادی، و ادراکی که اکنون دارم، مثلاً می یابم که غمگینم، معلوم نیست مطابق با واقع باشد». می پرسیم: از کجا فهمیدی که نمی دانی غم داری یا شادی؟ همین حالت ندانستن و تردید، حالتی است که به شهود درک شده است و اگر حجیت شهود پذیرفته نباشد، نباید تصدیق کرد که حالت ندانستن وجود دارد؛ زیرا در غیر این صورت باید به او گفت چه بسا می دانی که غم داری یا شادی و آن ادراک ندانستن، ممکن است مطابق با واقع نباشد. 🔺 بنابراین می گوییم حجیت شهود، ذاتی است و از جای دیگری تأمین نمی شود و از همین رو شهود، پایۀ اولی است. 🔘 نقش اصل عدم تناقض در حجیت شهود 🔺 ممکن است گفته شود حجیت شهود نیز بر اساس اصل عدم تناقض تأمین می شود؛ زیرا چیزی با شهود معلوم می شود، بعد با اصل عدم تناقض معلوم می کنیم که نقیضش صادق نیست و بنابراین محتوای شهود تأیید می شود. لیکن باید توجه کرد که اصل عدم تناقض، اثبات کنندۀ محتوا نیست، بل تثبیت کنندۀ آن است؛ یعنی تنها محتوای ثابت شده را تثبیت می کند. محتوای شهود با خود شهود اثبات شده است، اما پس از آن، عقل فلسفی می تواند این اعتقاد را بر اساس این اصل برای خود تثبیت کند، و نزد خود تأکید کند که نقیض آن ادراک، صادق نیست. در اینجا عقلِ همگانی است که در کار شده است. 📚 منبع: کتاب تأملاتی در فلسفه‌ی فلسفه‌ی اسلامی ص 123_126 📌آدرس کانال؛ 🆔eitaa.com/fekrat_net