موضوع، زیرساخت اصلی در تفقه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی در مسئله موضوع این مقدمه را عرض کردند که؛ در بررسیهای فقهی موضوع، زیرساخت اصلی در تفقه را تشکیل میدهد. به عبارت دیگر تفقه دو رکن دارد یک رکن موضوعشناسی دارد و یک رکن حکمشناسی؛ مثلا اگر گفته میشود خمر حرام است موضوع خمر است و حکم حرمت است. اگر گفته میشود نماز واجب است موضوع نماز است و حکم وجوب است. به همین جهت وقتی فقیه میخواهد فتوایی را صادر کند باید یک تصویر و تعریف اجمالی از موضوع در ذهن داشته باشد.
این موضوعات بنا به یک دستهبندی سه قسم هستند؛ موضوع یا شرعی است یعنی جزء مخترعات شارع است مثلا نماز یا حج جزء چنین موضوعاتی است. بعضی از موضوعات مخترعات شرع نیست ولی همین موضوعات قابل تفکیک به دو قسم است یکی موضوعات عرفی، یکی موضوعات تخصصی. پارهای از موضوعات عرفی است. تفاوت موضوع عرفی و موضوع تخصصی این است موضوعات عرفی موضوعاتی هستند آحاد مردم با آن سروکار دارند و یک دریافت مشترکی از آن موضوع بین آحاد مردم وجود دارد.
موضوعات تخصصی موضوعاتی است که شناسایی آن احتیاج به دانش و مهارت خاصی دارد و به صورت عمومی مردم از آن دریافت کامل و دقیقی ندارند مثلا موضوع بانک جزء موضوعات تخصصی است یعنی علمیاتی که بانک انجام میدهد به دلیل پیچیده بودن و مرتبط بودن با ساحات مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی یک موضوع پیچیده است.
ما باید ببینیم در بحث فقه مقاومت آیا موضوع مقاومت جزء موضوعات ساده است یا جزء موضوعات پیچیده؟ جزء موضوعات شرعی است یا جزء موضوعات غیر شرعی؟ قاعدتا هرچند در ادبیات دینی به این موضوع یعنی موضوع مقاومت پرداخته شده است فی حد نفسه موضوع مقاومت یک موضوع شرعی نیست. علت شرعی نبودنش این است؛ غیر از معنای لغوی که مقاومت دارد، این مقاومت وقتی تنوع پیدا میکند، وقتی عوامل دخیل در آن تنوع پیدا میکند موضوع را به یک موضوع پیچیده تبدیل میکند. پس محور اول عرایضم این بود که یکی از محورهای فقه مقاومت که باید به آن بپردازیم فهم درست از موضوع است. همچنین یک دستهبندی از موضوعات ارائه شد و با موضوع مقاومت تطبیق داده شد.
ایکنا
ادامه متن گزارش... 👇
💠فرهنگستان علوم اسلامی قم
@farhangestan1