🕯. | ۰۹ 📌. موضوع : نقد دیدگاه عامه در معنای " قربی " - ۲ 🖋. تالیف: علامه طهرانی قدس الله سره 📚. منبع: خلاصه ای از رساله مودت، ص۷۷-۸۰ ___ ✍🏻. [ در تفاسير اهل تسنن «قربى» را به معانى مختلفى تفسير نموده‏ اند. ما براى روشن شدن حقيقت امر، تمام معانى‏ اى راكه آنها براى اين لفظ ذكر نموده‏ اند بيان نموده و پاسخ آنها را نيز ذكر مینمائيم. ] ❖. معناى سوم آنكه: خطاب به قريش و اقوام پيغمبر أكرم است و مودت قربى همان مودت به سبب قرابت رحمى است، مگر آنكه مراد از مودت، مودت پيغمبر است نسبت به آنها، نه مودت آنها نسبت به رسول أكرم؛ و بنابراين استثناء منقطع است. و محصل معنى چنين میشود: من در مقابل دعوت رسالت و هدايت شما به صراط مستقيم و خلود در بهشت هاى جاودان مزدى نمیخواهم و منظورى ندارم، مگر آنكه حب من و مودت من نسبت به شما مرا بر آن داشته كه شما را هدايت كنم و به خداى دعوت بنمايم. ❖. اين معنى نيز صحيح نيست؛ چون طبق آيات قرآن مجيد و رويه حضرت رسول اولا: انگيزه حضرت بر دعوت فقط امر خدا بوده است و حضرت از خود هيچ اراده‏ اى در مقابل اراده خدا نداشته‏ اند و هيچ حب و بغض شخصى، آن حضرت را بدين دعوت باعث نشده است. و ثانياً: دعوت پيغمبر عام بوده است و محبت پيغمبر به مردم، محبت إلهى بوده، و قريش و غير قريش در نزد آن حضرت على السويه بوده است. علاوه بر اين كه «إلّا» ظهور در استثناء دارد و قطع نمودن آن را از اين معنى و حمل نمودن بر معناى «بَل» إضرابيّه تحقيقاً خلاف ظاهر است و بدون قرينه قطعيّه نمیتوان «إلّا» را در معناى «بَل» استعمال نمود. ❖. معناى چهارم آنكه: قربى به معنى قرب و تقرب باشد نه بمعنى قربِ رحميت، و مراد از مودّت تودد به خداى تعالى باشد. و بنابراين حاصل معنى چنين ميشود كه: اى پيغمبر! بگو من از شما مزدى نمى‏ خواهم مگر آن كه با خداى خود بواسطه أعمال صالحه و هر كارى كه شما را به او نزديك كند إظهار دوستى كنيد. اين معنى را فخر رازى از حَسَن نقل میكند. |۱| ❖. و اين معنى نيز صحيح نيست؛ زيرا اولا: قُربى به معنى قرابت از نقطه نظر رحميت و نسب است، و معلوم است كه كسى با خدا از اين نقطه نظر قرابت ندارد. و بدون دليل نمیتوان لفظ قُربى را به معنى مطلق قرب و تقرّب استعمال نمود. و ثانيا: مودت كه در آيه استعمال شده است غير تودد است. چون مودت به معنى دوستى و محبت است و ليكن تودّد يا به معنى طلب نمودن محبت و جلب كردن محبت است، و يا به معنى إظهار دوستى كردن است اگر با لفظ «إلى» استعمال شود. و ثالثاً: مادّه مودّت كاملًا مترادف با محبّت نيست، بلكه بنا بر آنچه راغب اصفهانى در «المفردات فى غريب القرآن» از بعضى نقل ميكند، در مودّت إشعار به مراعات حال محبوب و سركشى نمودن و از حال او تفقّد نمودن‏ است. و لذا در قرآن مجيد اين معنى به خداى علىّ أعلى نسبت داده شده است، كما اينكه در گفتار خداوند: إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ |۲| آمده است. چون صحيح است كه گفته شود: خداوند از حال بندگان خود تفقّد ميكند و براى مراعات حال ايشان دائماً سركشى مينمايد، وليكن از ناحيه بنده نسبت به خداوند تبارك و تعالى اين معنى صادق نيست؛ نمیتوان گفت كه: بنده از خدا سركشى و تفقّد میكند و دل او را بدست می آورد. و لذا نبايد گفت كه مؤمنين نسبت به خدا مودّت دارند، بلكه بايد گفت محبّت دارند. | | ___ 🖇. مصادر: ۱. تفسیر فخررازی ، ج۲۷، ص۱۶۵ ۲. سوره هود، آیه ۹۰ @ghazi_ir