✅ #روزبرگ_شیعه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
موضوع امروز:
«فرهنگ عمومی» و «وجدان‌کاری» [٢]
روز یکشنبه، ١۴٠٠/٠٨/١۶
✍️ مناسبت روز: امروز مناسبت خاصی نداریم؛ اما در روز گذشته از «وجدان کاری» به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم «فرهنگ عمومی» در جامعه اسلامی سخن گفتیم و عرض شد یکی از مهمترین جلوه‌های نفس لوامه در وجود آدمی، داشتن وجدانِ کاری است؛ به این معنا که گوهر انسانیت، ایجاب می‌کند که آدمی هر فعالیت و وظیفه‌ای را که به عهده می‌گیرد به نیکوترین وجه ممکن انجام داده و از هرگونه سهل‌انگاری و مسامحه‌کاری بپرهیزد و در همه حال، خداوند را ناظر تمام اعمال و رفتار خود بداند!
❓اما سؤال مهمی که مطرح می‌شود این است که، چرا با عنایت به تأکید بسیار اسلام بر لزوم «وجدان کاری» و اهمیت ویژه «حق‌الناس» و لزوم تأمین رزق و روزی حلال، اما متأسفانه بسیاری از انسان‌ها در جامعه‌ی اسلامی، با وجدان خویش سر ناسازگاری دارند و گمان می‌برند که مخالفت با وجدان، سعادت آنها را در دنیای فانی تأمین می‌کند! و مع‌الأسف در بسیاری از ادارات و سازمان‌ها، شاهدِ کم کاری، چاپلوسی، حسادت، حق کشی، بی قانونی، جایگزینی رابطه به جای ضابطه، ستم به فرودستان، جفا و خیانت به فرادستان، افشای اسرار سازمانی، تسامح و سهل‌انگاری و... هستیم؟!
✅ برای جوابگویی به این مسئله‌ی تأسف‌بار، ابتدا می‌بایست عواملی که سبب تضعیف، انزوا و از بین رفتن «وجدان» در آدمی می‌گردند را بررسی نمود، لذا به سراغ آیات و روایات اسلامی رفته و در این مجال کوتاه، به چند عامل مهم در این زمینه اشاره می‌نمائیم:
1️⃣ «فراموشی خداوند»
بی‌شک مهمترین عامل و پشتوانه‌ی «وجدان کاری» در وجود آدمی، ایمان به خدا و معاد است و آنان که نظارت دائمی حق‌تعالی را فراموش نمایند، به یقین، وجدان خود را بی یاور و آسیب پذیر نموده‌اند! لذا خداوند در آیه ١٩ سوره حشر می‌فرماید: «وَ لاتَکونُوا کالذینَ نَسُوا اللهَ فَانْساهُمْ انْفُسَهُمْ اولئِک هُمُ الْفاسِقُون: مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز (وجدان) آنها را از یادشان برد؛ (و به درستی که) آنها فاسقانند!»
2️⃣ «هواپرستی»
هوا و هوس در وجود آدمی در مقابل وجدان او قرار دارد؛ لذا هرکس از خواسته‌های نفسانی خود پیروی کند، ناچار باید وجدانش را در انجام وظایف و کارها زیر پا بگذارد! چنانچه امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «هوای نفست، دشمن‌ترین دشمنان تو است! پس کوشش کن که بر آن غالب و پیروز گردی وگرنه تو را به هلاکت خواهد رساند!» (غررالحکم ،ص٧٩٧)
3️⃣ «ریاست طلبی»
ریاست طلبی، یکی دیگر از عوامل مهم بی‌وجدانی در فعالیت‌های اجتماعی است چنانچه اگر کسی به این بیماری بزرگ مبتلا گردد، برای نیل به جاه و مقام، به آسانی دین و وجدانش را زیر پا می‌گذارد!
بسیاری از ظلم ها، زد و بندهای سیاسی، جنگ و غارت‌ها، کشتار بی‌گناهان، و انهدام شهرها و کشورها که بدترین نوع بی‌وجدانی است، پیامد شوم این خصلت شیطانی است! لذا امام رضا (ع) می‌فرمایند: «دو گرگ درنده در گله‌ای بی‌چوپان، به اندازه ریاست‌طلبی در دین یک مسلمان زیانبار نیستند!» (اصول کافی،ج٢، ص٢٩٧)
4️⃣ «ثروت اندوزی»
ثروت اندوزی نیز یکی دیگر از عوامل بزرگ بی‌وجدانی بشر است! چنانچه آدمی در راه جمع آوری ثروت، دین و وجدان و انسانیت خود را به حراج می‌گذارد!
حرام خواری، رانت‌خواری، اختلاس، احتکار، سرقت، رشوه، تقلب، گران‌فروشی، ایجاد بازار سیاه، زدوبندهای اقتصادی، دروغ و تزویر در کار و معامله، بی‌توجهی به زیردستان و ضعیفان و... از آثار این خوی شیطانی است! لذا امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «مال‌دوستی، دینِ و ایمان آدمی را سست کرده و یقین انسان را تباه و نابود می‌نماید.» (غررالحکم، ص ٣٧٦)
✍️ در پایان، بدیهی است که موارد فوق‌الذکر تنها تعدادی از عوامل از بین برنده‌ی «وجدان‌کاری» در جامعه است؛ ازاین‌رو در یک کلام باید بگوییم بزرگترین عامل بی‌وجدانی بشر، عدم ایمان به خداوند، و اصول و ارزش‌های الهی و انسانی است! و در مقابل آن، خداباوری و خدامحوری و ایمان به معاد و سرای آخرت مهمترین عامل تقویت «وجدان کاری» در جوامع بشری است.
@golmaryam1399