کاخک شناسی: دره کلاته آهنی: این دره از دامنه غربی قله پلنگی واقع در غرب کنگم یا شمال شرق بخش کاخک سرچشمه می گیرد.قله پلنگی یکی از بلندترین و مشهورترین قلل هنگام است. شهرت این دره بیشتر ناشی از قله آتشفشانی و معدن آهن تاریخی آن است. این قله را کمر آهنی گویند.ترانشه ها و تونل های این معدن و آثار چند کوره ی ذوب فلزات استخراج شده از آن، هنوز در پایین دست معدن و نزدیک مظهر قنات کلاته آهنی و کلاته محمدرجبعلی به فاصله 4کیلومتری غرب، در دره مجاور وجود دارد.این معدن در طول 5قرن اخیر به تناوب فعال بوده بطوری که هم اکنون یک شرکت در آن فعالیت دارد. کلاته آهنی تا دهه 70خورشیدی دارای جمعیت کم و دایمی بوده،اما بخشی از جمعیت آن نیز در فصل سرد سال به روستای بزرگ استاد کوچ و در بهار سال بعد به کلاته آهنی باز می گردیده اند.بنا به گفته ی برخی از منابع تاریخی و سینه به سینه معدن کلاته آهنی در دوره سلسله حکومت صفوی و بویژه شاه عباس، برای تامین آهن لازم به منظور ساخت ادوات نظامی بویژه تفنگ فعال بوده است.مواد استخراج شده از معدن را در کوره های ذوب فلز در محل فرآوری و سپس بار شتر کرده و به اصفهان می بردند.یکی از علل تخریب جنگل های متنوع هنگام از جمله درختان گز،بنه،کسور،انجیر و امثال آن در هنگام فعالیت همین معدن و کوره ها آن بوده است. تا اوایل قرن گذشته هنوز تفنگ های شاه عباسی شهرت داشته است.این تفنگ ها در ابتدا فتیله ای بوده اند که بعدها با اختراع چاشنی تبدیل به تفنگ سرپر می شوند. هنوز می توان آنها را در موزه ها و به ندرت در دست برخی افراد یافت.احتمال می رود علت نقش صنعتی شهر کاخک تا قبل از زلزله سال 1347 خورشیدی فعالیت همین معدن در طول چند قرن اخیر بوده است. شیب دره کلاته آهنی در سرچشمه به سمت غرب است اما پس از عبور از مزرعه کلاته آهنی و مزرعه رمضانی به سمت شمال چرخیده و با عبور از بین تپه های پای کوهی به دشت موسوم به بیابان کلاته مزار وارد و سرانجام به شوراب می رسد. بیابان کلاته مزار در واقع همان بخش شرقی دشت مرکزی گناباد و بیدخت است. به قلم مهدی نیکبخت به تاریخ یکشنبه 7 آبان 1402 ❇️#گناباد٢٠- صدای مردم گناباد👇👇 💠 @gonabad20ir در #ایتا همراه ما باشید 👇 https://eitaa.com/gonabad20ir