🔖 پنجمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر قرآن کریم به بیان امام جمعه شهرستان خوی (بخش اول)
بسم الله الرحمن الرحیم
▫️تفسیر سوره حمد
▫️در جلسات گذشته پیرامون زمان جمع آوری قرآن و همچنین جزئیت بسمله و شرح لغات بسم الله مطالبی عرض شد. در مورد لفظ جلاله الله نیز به صورت مبسوط صحبت کردیم و عرض شد که الله اسم علم خداوند است و به قدری جلالت و عظمت دارد که هیچ لفظی جایگزین آن نمی شود. حتی بدون ذکر آن در لا اله الا الله به تعبیر مرحوم آیت الله العظمی خویی، با اسامی دیگر مثل لا اله الا الرازق، اسلام هم محقق نمی شود. روایتی در تفسیر لفظ جلاله الله از محضر نورانی امیر علیه السلام وارد شده است:
▫️عَنْ عَلِيٍّ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِمُ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لَهُ رَجُلٌ: فَمَا تَفْسِيرُ قَوْلِهِ- اَللَّهِ؟ فَقَالَ هُوَ اَلَّذِي يَتَأَلَّهُ إِلَيْهِ عِنْدَ اَلْحَوَائِجِ وَ اَلشَّدَائِدِ كُلُّ مَخْلُوقٍ عِنْدَ اِنْقِطَاعِ اَلرَّجَاءِ مِنْ جَمِيعِ مَنْ دُونَهُ، وَ تَقَطُّعِ اَلْأَسْبَابِ مِنْ كُلِّ مَنْ سِوَاهُ، وَ ذَلِكَ أَنَّ كُلَّ مُتَرَأِّسٍ فِي هَذِهِ اَلدُّنْيَا وَ مُتَعَظِّمٍ فِيهَا وَ إِنْ عَظُمَ غِنَاهُ وَ طُغْيَانُهُ وَ كَثُرَتْ حَوَائِجُ مَنْ دُونَهُ إِلَيْهِ، فَإِنَّهُمْ سَيَحْتَاجُونَ حَوَائِجَ لاَ يَقْدِرُ عَلَيْهَا، هَذَا اَلْمُتَعَاظِمُ. وَ كَذَلِكَ هَذَا اَلْمُتَعَاظِمُ يَحْتَاجُ حَوَائِجَ لاَ يَقْدِرُ عَلَيْهَا فَيَنْقَطِعُ إِلَى اَللَّهِ عِنْدَ ضَرُورَتِهِ وَ فَاقَتِهِ.
▫️امام على عليه السلام ـ در تفسير «اللّه» ـ فرمود: او كسى است كه هر مخلوقى در هنگام نيازها و گرفتاريها ، وقتى اميدش از همه كس قطع مى شود و رشته همه سببها، جز او، بريده مى گردد، به وى روى مى آورد؛ چه آن كه هر انسانى هر چند در اين دنيا خود را رئيس بخواند و بزرگ بداند و بى نيازى و گردن فرازييش بسيار باشد و ديگران به او نياز فراوان داشته باشند، همين نيازمندان نيازهايى برايشان پيدا خواهد شد كه آن شخص، قادر به بر آوردن آنها نيست و براى خود همين شخص نيز نيازهايى پيش مى آيد كه توان بر آوردن آنها را ندارد. پس، هنگام ضرورت و نيازمندى. ( تفسير نور الثقلين,جلد۱،صفحه۷۱۷)
▫️تا اینجا اجمالی از جلسه قبل را محضرتان بیان کردم. در این جلسه نیز احادیثی را از تفسیر روایی اهل البیت علیهم السلام در اهمیت این سوره و این آیه عرض می‌کنم:
▫️الصّادق (علیه السلام) عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام)، قَالَ: قَالَ لِأَبِی حَنِیفَهْ: مَا سُورَةٌ أَوَّلُهَا تَحْمِیدٌ وَ أَوْسَطُهَا إِخْلَاصٌ وَ آخِرُهَا دُعَاءٌ؟ فَبَقِیَ مُتَحَیِّراً ثُمَّ قَالَ: لَا أَدْرِی. فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام): السُّورَه الَّتِی أَوَّلُهَا تَحْمِیدٌ وَ أَوْسَطُهَا إِخْلَاصٌ وَ آخِرُهَا دُعَاءٌ سُورَه الْحَمْد.
▫️امام صادق (علیه السلام) از امام کاظم (علیه السلام)، از پدرشان (علیه السلام) روایت شده است که حضرت به ابوحنیفه فرمود: «کدام سوره آغازش حمد و میانش اخلاص و پایانش دعاست»؟ ابوحنیفه حیران شد و گفت: «نمی‌دانم». امام (علیه السلام) فرمود: «سوره‌ای که آغازش حمد و میانش اخلاص و پایانش دعاست، سوره‌ی حمد می‌باشد»
▫️قال الرّسول (صلی الله علیه و آله): إِنَّ اللَّهَ مَنَّ عَلَیَّ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ مِنْ کَنْزِ الْجَنَّة.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) خداوند با [نازل‌کردن] سوره‌ی حمد، از گنج بهشت بر من منّت نهاد.
▫️قال العسکری (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ فَضَّلَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ عَلَی جَمِیعِ النَّبِیِّینَ (علیهم السلام) مَا أَعْطَاهَا أَحَدٌ قَبْلَهُ إِلَّا مَا أَعْطَی سُلَیْمَانَ‌بْنَ‌دَاوُدَ (علیه السلام) مِنْ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ فَرَآهَا أَشْرَفَ مِنْ جَمِیعِ مَمَالِکِهِ الَّتِی أَعْطَاهَا. فَقَالَ: یَا رَبِّ مَا أَشْرَفَهَا مِنْ کَلِمَاتٍ إِنَّهَا لَآثَرُ عِنْدِی مِنْ جَمِیعِ مَمَالِکِیَ الَّتِی وَهَبْتَهَا لِی. قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: یَا سُلَیْمَانُ وَ کَیْفَ لَا یَکُونُ کَذَلِکَ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ وَ لَا أَمَةٍ سَمَّانِی بِهَا إِلَّا أَوْجَبْتُ لَهُ مِنَ الثَّوَابِ أَلْفَ ضِعْفِ مَا أُوْجِبُ لِمَنْ تَصَدَّقَ بِأَلْفِ ضِعْفِ مَمَالِکِکَ یَا سُلَیْمَانُ هَذَا سَبْعٌ مَا أَهَبُهُ إِلَّا لِمُحَمَّدٍ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ تَمَامَ فَاتِحَة الْکِتَابِ.
▫️امام عسکری (علیه السلام): خداوند با عنایت‌کردن سوره‌ی حمد به پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله)؛ فضیلتی به آن جناب بخشید که به هیچ‌یک از پیامبران (علیهم السلام) پیشین نداده، مگر سلیمان‌بن‌داود (علیه السلام)؛ که فقط بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ را از این سوره دارد.
📌ادامه دارد...