[تعريف علم طبّ‏]✨✨✨✨✨✨ بد آن كه‏ «طبّ» در لغت به معنى سحر و عادت و حذق در علوم و صنايع است و به اصطلاح اطبّاء عبارت از عملى است كه دانسته مى‏شود به آن احوال بدن انسان از حيثيت «صحّت» و «مرض» و صحّت عبارت از ملكه و يا حالتى است كه با آن صادر گردد از انسان افعال صحيحه سليمه و يا هيأتى است كه به آن، انسان در مزاج و تركيب بدن خود به حيثيتى باشد كه صادر گردد از او كل افعال صحيح و سليم. و مرض، به خلاف آن است.🌸🌸 [غايت و موضع طب‏] و غايت و غرض آن، حفظ صحّت حاصله و استرداد صحّت زايله است. و موضوع آن بدن انسان است؛ زيرا كه بحث طبيب همگى مقصور بر عوارض ذاتيه آن است از حيثيت صحّت و مرض و حالت متوسطه ميان آن هر دو- بنا بر رأى جالينوس- و بر علم به اسباب آن‏ها و بر معرفت و دلايل و علامات آن‏ها، و بر طريقه حفظ و معالجه آن‏ها. بدان كه طبّ، اوّلًا منقسم مى‏ گردد بر دو جزء: يكى علمى، كه آن را «نظرى» گويند، و ديگرى عملى؛ يعنى «علم عملى».✅ و هر يك از آن هر دو نيز دو قسمت است: يكى علمى؛ يعنى «علم جزء علمى فقط» و ديگرى «علم عملى به طريق كلّى، بدون قصد مباشرت عمل» و قسم اوّلِ علمى عملى «علم به كيفيت و طريقه مباشرت عمل است، بالتفصيل؛ بدون قصد مباشرت عمل» و قسم دوم آن «علم به كيفيت عمل است با مباشرت عمل»؛ زيرا كه مقصود از دانستن آن، يا «حصول علم فقط» است و يا «حصول علم متعلّق به كيفيت عمل، بالإجمال، بدون قصد مباشرت عمل» و يا «حصول علم متعلّق به كيفيت عمل، بالتفصيل، با قصد مباشرت عمل، بدون مباشرت بالفعل» و يا «حصول علم متعلّق به كيفيت عمل، بالتفصيل، با مباشرت آن بالفعل» و هر يك- إن شاء اللّه تعالى- بالتفصيل مذكور خواهد شد فصل دوم در بيان فضيلت و شرف آن‏ 🌸🌸🌸 بدان كه‏ فضيلت و شرف آن را اين بس كه وارد است «العِلمُ عِلمان: عِلمُ الأبدان، و عِلمُ الأديان» . و با علم دين- كه اساس مبدأ و معاد و علت غائى آفرينش و غايت كمال دانش و بينش است- قرين و مقدّم داشته شده؛ زيرا كه تحصيل علم دين و اشتغال به وظايف اعمال آن‏ - از طاعات و عبادات-، موقوف بر صحّت بدن و سلامت حواسّ و مدارك و قوا است، و صحّت و سلامت آن‏ها موقوف به دانستن اسباب و علامات هر يك و رعايت قوانين «كلّيه» و «جزئيه»، «علميه» و «عمليه» آن است كه اگر از آن انحراف ورزد و ميل به مرض نمايد، باز بر جادّه استقامت [و] صحّت راجع نمايد و مستقيم دارد. و همين امور عبارت از «علم طبّ» است. و نيز انسان را به دانستن علم طب و تركيب و تشريح بدن خود از بَدو خلقت و تشريف «نفخ روح» مضاف به امر ربّ جليل- جلَّ شأنُه- و تعلّق نفس حرارت و رطوبت غريزيه و ارواح و قواى طبيعيه بدنيه بدو و احاطه و شمول آن به جميع اعضاء و جوارح و مدارك و قوا؛ به مرتبه [اى‏] كه هيچ ذره‏اى از قبضه تدبير و تصرّف و علم و احاطه او بيرون نيست و بدون اراده او حركتى و امرى- مطلقاً- صادر نمى‏ تواند گشت و أدنى اذيتى و آفتى كه به بدن وارد گردد- خواه از خارج و خواه از داخل- فى الفور آگاه مى‏گردد، باعث معرفت به نفس خود است كه كليد و دليل معرفت پرودگار خود است، به حكم آيه كريمه‏ «وَ فِي أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ» . «ا فلا ينظر الأنسان إلى نفسه» و حديث شريف «من عرف نفسه فقد عرف ربَّه» و «اعرفكم بنفسه اعرفكم بربّه» . [ديگر] آن كه روح و نفس او و بدن و جميع متعلّقات آن به مثابه بدن اوست نزد روح و نفس او؛ كه بدون علم و اراده و امر او- سبحانه- هيچ حركتى و امرى از نفس صادر نمى‏ گردد و از خود هيچ حركتى و اراده ندارد مانند «بدن»، و زنده پاينده همه اوست سبحانه.🍁🍁🍁 🏡:@hakimshirazi313