بحران مالی ایران و مدل اصلاحات کوپرولو قسمت اول در اواخر سده شانزدهم و نیمه اول سده هفدهم میلادی در عثمانی بحران مالی/ پولی عظیمی رخ داد که در نهایت در سپتامبر ۱۶۵۶ به صدارت محمد پاشا کوپرولو انجامید. محمد کوپرولو با اصلاحات شگفت خود عثمانی رو به موت را بار دیگر زنده و در نیمه دوم سده هفدهم حتی قدرتمندتر از پیش کرد. متن زیر درباره بحران مالی فوق است که از کتاب «زرسالاران» برگزیدم: «کار ضرابخانه و سکه زدن» نیز به دست یهودیان افتاد که «از عهد سلیم ثانی به بعد در دربار و در شهر اعتبار و اقتدار کامل داشتند.» رئیس ضرابخانه عثمانی در زمان مراد سوم فردی بنام نسیم بود. بنوشته دائرةالمعارف یهود، او و موسی بن‌ونیزت به «اصلاحاتی» در پول رایج عثمانی دست زدند که شورش سال ۱۵۸۳ ینگی‌چریک‌ها [قشون نخبه عثمانی] را سبب شد. این همان سیاست تعدیل مالی است که در سال ۹۹۲ ق./ ۱۵۸۱ م. اجرا شد و، برغم درآمدهای حاصل از غارت مناطق اشغالی ایران، ارزش پول عثمانی را چهار تا پنج برابر کاهش داد و در سال‌های پسین شورش‌های متعدد نظامیان را برانگیخت. کاهش ارزش پول عثمانی تا بدان حد چشمگیر بود که سفیر اسپانیا در ونیز به فیلیپ دوّم نوشت: «امپراتوری چنان فقیر و چنان تهی است که تنها سکه‌هایی که اینک رایج است آسپرهایی است که کلاً از آهن ساخته شده است.»… این آشوبها به همراه ضرب پول سیاه (سکههای مسی) بحران مالی شدیدی آفرید. این سکه در شوال ۱۰۹۹ ق./ اوت ۱۶۸۸ م. ضرب شد. در آغاز دو سکه مسی معادل یک سکه آقچه و سپس یک سکه مسی معادل یک سکه آقچه قرار داده شد. این سکهها مقبولیت نیافت و بکلی بی‌ارزش شد. بنوشته هامر پورگشتال، «یک نفر جدیدالاسلام لیوورنی با یک نفر مورگان نام مایه این بدعت شوم شدند.» مدارک و منابع کافی در دست نداریم که رابطه احتمالی این مورگان را با خاندان نامدار مورگان، که از سده نوزدهم میلادی در صحنه مالیه و سیاست ایالات متحده آمریکا ظاهر شدند، مورد بررسی قرار دهیم. — برای آشنایی با اصلاحات محمد کوپرولو بنگرید به یادداشت زیر و مقاله «خاندان کوپرولو: اصلاحات و نوزایی در عثمانی» در پست بعدی: t.me/abdollahshahbazi/4643 @abdollahshahbazi