++++ ۱. نماز از فرایض مهم دینی است. در روایات اسلامی و قرآن کریم به این واجب الهی تاکید فراوان شده است، گزاره از پر کاربرد ترین واژه ها در منابع دینی است. نماز گزاران و کسانیکه اهل نماز است در روایات به بزرگی و عظمت یاد شده است، اما با این حال در روایت زیر به نقل از رسول الله الاکرم ص، فرد خردمند و دارای هوش ممتازتر از فردی است که کثیر الصلاه و کثیر الصیام (روزه) است. اهل نماز بودن، اهل روزه بودن امتیاز و شرافت است، ولی اگر چنین افرادی دارای هوش و خرد باشند، امتیاز بیشتر دارند. ۲. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ مَنْ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: إِذَا رَأَیْتُمُ الرَّجُلَ کَثِیرَ الصَّلَاةِ کَثِیرَ الصِّیَامِ فَلَا تُبَاهُوا بِهِ حَتَّی تَنْظُرُوا کَیْفَ عَقْلُهُ رسول خدا ص فرمود اگر دیدید مردی نماز زیاد می خواند و روزه زیاد می گیرد، جای مباهات ندارد، بلکه نگاه کنید هوش و خردش چگونه است؟ اگر خرد داشت آن زمان می توان به آن فرد مباهات نمود. ۳. در روایت الرجل آمده است این کلمه از باب تغلیب است، گمان نشود که روایت شامل زنان نمی شود، روایت شامل همه مکلفین است. در روایات یا قرآن کریم که غالبا با خطاب مذکر امده است مانند یا ایها الذین آمنوا، اقیموا و...تماما از باب تغلیب و غلبه است، اینطور نیست که این خطابها مخصوص مذکر باشد شامل زنان نشود. ۴. در اینکه خرد و هوش ذاتی است یا کسبی ، بین متفکران اختلاف نظر وجود دارند، برخی ذاتی و برخی کسبی می دانند، ولی حق این است که وراثت در هوش افراد تاثیر گذار است، اما در کنار این امری ذاتی، که در اختیار فرد نیست، ، در مراحل ، به خصوص مرحله جنینی که آغاز تکوین و رشد انسان است، محیط خانواه، اجتماع و فرهنگ در رشد خرد و هوش نقش مهم و اساسی دارد. رشد و عدم رشد هوش ملتها محصول تربیت اجتماعی و فرهنگ عمومی آن جامعه است. هر مقدار تضارب آرا در جامعه بیشتر باشد هوش افراد جامعه، به خصوص خرد اجتماعی بیشتر است. ۱۴۰۱/۸/۲۹ الکافی - کِتَابُ الْعَقْلِ وَ الْجَهْلِ - مجلد ۱، صفحه ۲۶