خطای هزینه از دست رفته
🖊️دکتر علی محمد مصدق راد
■هزینه از دست رفته Sunk cost در اقتصاد مقدار پولی است که خرج شده و قابل برگشت نیست. خطای هزینه از دست رفته Sunk cost fallacy تمایل به ادامه یک کار غیر مفید، تنها به دلیل صرف زمان، پول، احساس و انرژی بابت آن است. رابرت ناکس Robert Knox و جیمز اینکستر James Inkster دو روانشناس دانشگاه بریتیش کلمبیا مطالعهای در مورد رفتار افراد به هنگام شرطبندی در مسابقه اسبدوانی در سال ۱۹۶۸ میلادی انجام دادند. آنها متوجه شدند که برخی افراد بازنده به دلیل مبلغی که از دست دادند و به امید برنده شدن، همچنان به شرط بندی ادامه میدهند و مبالغ بیشتری میبازند.
□تصمیمگیری مبتنی بر احساسات، ریسکپذیری پایین، زیان گریزی و تعهد به ادامه کار از دلایل اصلی بروز خطای هزینه از دست رفته است. انسانها معمولاً احساسی تصمیم میگیرند و منطقی توجیه میکنند. آنها همچنین، از تصمیمات گذشته خود حمایت و پشتیبانی میکنند، علیرغم اینکه شواهد جدید بیانگر اشتباه بودن آن تصمیم است.
●مثالها و مصادیق زیادی از خطای هزینه از دست رفته در زندگی شخصی وجود دارد؛ مثل ادامه تحصیل در رشتهای که بازار کار ندارد، خواندن کتاب غیر مفید، خوردن غذای ناخوشایند، مشاهده فیلم غیر جذاب، پوشیدن کفشهای تنگ خریداری شده در حراجی و باقی ماندن در بورس علیرغم ضرر.
○دلیل ادامه این کارهای زیانده این است که بابت آنها هزینه شده و حیف است که کنار گذاشته شوند. در حقیقت، فرد اگرچه امیدی به موفقیت ندارد، فقط به دلیل اینکه هزینهای پرداخت کرده است، حاضر نیست آن کار را رها کند. فرد باید باور کند که صرف نظر از اینکه کار را ادامه دهد یا ندهد، آن هزینه انجام شده است و پول هزینه شده برنخواهد گشت.
■فرد باید به هزینه فرصت Opportunity cost آن کار توجه کند و از هزینه بیشتر در آن پروژه زیانده اجتناب کند و مابقی پول را صرف یک پروژه سود ده کند. به عبارتی، جلوی ضرر را بگیرد که خود منفعت است. او باید به جای تمرکز بر هزینه سرمایهگذاری اشتباه گذشته بر ارزش سرمایهگذاری سود ده آینده تأکید کند. چسبیدن به تصمیم اشتباه موجب هدر رفتن بیشتر پول، منابع، زمان و انرژی میشود.
@sadehamoz