مقایسه اجمالی اعلامیه جهانی حقوق بشر و رساله حقوق امام سجاد (ع)
آن چه در این رساله آمده، وظائفی است که فرد در رابطه با افراد مختلف دارد. با توجه به این که این وظایف نسبت به همه افراد جامعه مطرحشده و همه میتوانند آنها را از یکدیگر مطالبه کنند، در نتیجه با مفهوم حقوق بشر کنونی، فاصله ندارد.
در این رساله پس از بیان
حقالله و حق النفس، نوبت به حقوق اجتماعی میرسد.
حقوق اجتماعی مندرج در رساله امام علیبنالحسین (علیهماالسلام) شامل موارد زیر میشود: حق فرمانروا، حق آموزگار، حق مالک، حقّ رعیت، حقّ دانش آموز،
حقّ همسر، حقّ برده و غلام،
حقّ مادر، حقّ پدر، حقّ فرزند، حقّ برادر، حقّ مولا بر بنده آزادشده او، حقّ بنده آزادشده بر مولا، حقّ احسانکننده، حقّ مؤذّن، حقّ امام جماعت، حق همنشین،
حق همسایه، حق دوست، حق شریک، حق ثروت، حق بستانکار، حق معاشر،
حق طرفین دعوا، حق مستشیر، حق مشاور، حق نصیحتخواه، حق نصیحت کننده،
حق بزرگ سالان، حق خردسال، حق سائل (درخواست کمک کننده)، حق مسوول، حق شخص شادمان کننده، حق بدیکننده، حق همکیش،
حق اهل ذمّه.
تفاوت اعلامیه جهانی حقوق بشر با رساله حقوق بشر:
1. انگیزه اصلی تدوینکنندگان اعلامیه، تأمین زیرساخت زندگی مسالمت آمیز بشر در جوامع انسانی بوده است اما
امام سجاد علاوه بر هدف یادشده، به جنبههای فراطبیعی و الهی نیازهای بشر نیز نظر داشتهاند.
2. اعلامیه با دیدی سکولار و انسانمحور به بررسی حقوق بشر پرداخته،
درحالیکه رساله حقوق با نگاهی جامع، حق خداوند، نفس و افراد جامعه را در یک منظومه بررسی کرده است.
3. اعلامیه
رویکرد حقمحور صرف دارد، در حالی که رساله حقوق ضمن بیان تفصیلی حقوق به بیان
صاحبان حق و مخاطبین آن نیز پرداخته است (این رویکرد، بعدها به اسناد حقوق بشر نیز منتقل شد).
4. حتی اگر با نگرشی غیرالهی میان این دو مقایسهای صورت پذیرد، مصادیق حقوق بشری مندرج در رساله حقوق امام سجاد نسبت به اعلامیه، از
تعدد، تنوع و غنای محتوایی بیشتری برخوردار است.
متن کامل در:
https://hawzah.net/fa/Article/View/94489
https://eitaa.com/Intllaw