⁉️راه‌آهن سراسری؛ خدمت یا خیانت؟
🔹یکی از مهم‌ترین لایحه‌هایی که در سال1305 شمسی به مجلس ارائه شد، لایحه تأسیس #راه_آهن_سراسری بود. طبق این قانون دولت موظف شد که برای تهیه مقدمات لازم این مسأله را به اطلاع #ممالک_خارجی برساند و در این زمینه با شرکتهای خارجی مکاتبه کند. همچنین برای تهیه مقدمات کار از متخصصین داخلی و مهندسین کشورهای بی طرف استفاده شود.
🔹راه‌آهن سراسری ایجاد شد اما تا سال‌ها استفاده مقرون به صرفه‌ای نداشت. #حسین_مکی در کتاب تاریخ بیست ساله ایران نقل می‌کند که احمدشاه در پاسخ به پیشنهاد انگلیسی‌‌ها برای مفتوح ساختن باب مذاکره در مورد کشیدن راه‌آهن گفت: «راه‌آهنی که به صلاح و صرفه ایران است، راه‌آهنی است که از دزداب (زاهدان فعلی) شروع می‌شود و مسیر آن به اصفهان و تهران باشد و از آنجا به اراک و کرمانشاه متصل شود، یعنی از شرق به غرب ایران، چنانکه از زمان داریوش هم راه تجارت هندوستان در آسیا و سواحل مدیترانه همین راه بوده است و این راه برای ملت ایران نهایت صرفه را از لحاظ #تجارت خواهد داشت، ولی راه‌آهن عراق به منجر خزر فقط جنبه نظامی و سوق‌الجیشی دارد و من نمی‌توانم پول ملت را گرفته یا از کشورهای خارج وام گرفته و صرف راه‌آهنی که فقط جنبه نظامی دارد نمایم.» (تاریخ بیست ساله، ج ۷، ص ۵۶)
🔸با اینکه همگان به #سودمندی راه‌آهن شرق و غرب چه از لحاظ تجاری و چه از لحاظ نظامی، آگاه بوده و اعتقاد داشتند که این مسیر کاربردهای فراوانی دارد، ولی رضاشاه آن را نپذیرفت. #دنیس_رایت در کتاب انگلیسها در میان ایرانیان می‌نویسد: «جولیوس دو رویتر از میان جنبه‌های متعدد امتیاز وسیع و همه جانبه‌ای که در سال 1872 از شاه کسب کرده بود، در وهله نخست به راه‌آهنی دل بسته بود که امید داشت بین دریای خزر و خلیج فارس بکشد. دولت بریتانیا از خطری که روسیه را متوجه ایران ساخته بود، بیش از پیش نگران شده بود. سخت عقیده داشت که چنانچه راه‌آهنی بین خلیج فارس و درون ایران موجود نباشد، کمک نظامی بریتانیا به ایران در صورت حمله روسیه از شمال غیرممکن خواهد بود.»(انگلیس ها در میان ایرانیان، ص۱۲۰)
🔹با بررسی‌هایی که صورت گرفت می‌توان گفت، اگرچه قرارداد 1919 در تیرماه 1299 لغو شد، اما انگلستان با روی کار آوردن رضاخان تمام بندهای این قرارداد را به نحو دیگری و از طریق وی اجرایی کند. با این نکات باید گفت راه‌اندازی راه‌آهن سراسری خدمت رضاخان بود اما خدمت به دولت بریتانیا و البته خیانتی به اموال عمومی ملت ایران.
🇮🇷 @IRANeMOASER