♨️روند تحول حجاب در عصر جمهوری اسلامی/بخش سوم
🔰پرونده ویژه بنیاد تاریخ‌پژوهی به‌مناسبت مطالبات مردمی پیرامون حجاب/12
🔹پهلوی اول به صورت آشكارا با عفاف عمومی و حجاب اسلامی به‌مبارزه برخاست و قانون ننگين اجباری شدن كشف حجاب را پياده كرد اما واضح و بديهی بودكه اين اقدام، سنخيتی با فرهنگ اصيل ايرانی ندارد و شكست خورد. از اين رو پهلوی دوم مجبور به عدم اجرای اين قانون ننگين شد و البته، پروژه عفت‌زدايی عمومی را به طرزی پيچيده و با تمركز بر فرهنگ و رسانه با جديت دنبال كرد.
🔸مردم ايران با علم و اطلاع از ماهيت ضددينی رژيم پهلوی، به نهضت اسلامی که به رهبری يک‌مرجع تقليد شيعی شكل گرفت، پيوستند و تا پيروزی، پای آن ايستادند و بعد از پيروزی نيز در تمام رفراندوم‌ها و انتخابات‌های سرنوشت‌ساز، به ايده امام خمينی لبيک گفتند و
جمهوری اسلامی را برگزيدند و به قانون اساسی با ماهیت اسلامی، رأی دادند. طبعادر چنين وضعيتی، مسئله حجاب كه اصل آن از ضروريات فقه شيعه است، به صورت مفروضه همه اين انتخاب‌ها لحاظ شده است.
🔹امروز جريانات انحرافی در ساحت رســانه و حتی در برخی محافل علمی بدون در نظر گرفتن واقعيات قطعی تاريخی، لزوم رعايت قانون اساسی را مورد خدشه قرار می‌دهند و پشتوانه‌های اجتماعی و حقوقی آن را زير سؤال می‌برند اما در مقابل بايد گفت تأكيد حاكميت دينی بر مسئله حجاب، از يكسو متكی به پشتوانه حقوقی مستحكم است و از ديگرسو، مورد مطالبه اكثريت قاطع جامعه ايرانی كه نظام دينی را برگزيده بودند، می‌باشد؛ لذا دوگانه‌سازی كاذب در اين قبيل امور، نه با واقعيت سازگار است و نه منطق علمی و حقوقی دارد.
🔸مرور روند تاريخی قانونی شدن حجاب در ايران نشان می‌دهدكه برخلاف القائات ناپخته و ناصحيح نويسندگان بريتانيكا، مسئله حجاب در روندی طبيعی، به قانون تبديل شده است نه آنكه محصول تصميمات آنی ناشی از تحولات انقلابی باشد.
🔹با نگاهی به متون حقوقی جمهوری اسلامی مشخص می‌شودكه تا 5مهر1360هيچ قانون جزئی يا كلی در خصوص حجاب وجود ندارد. البته ريشه‌های قانونگذاری در كلام رهبر انقلاب اسلامی وجود داشت.(ر.ک: صحیفه امام، ج5، ص294)
🔸سخنرانی15اســفند1357امام مخالفت جريان‌ها و شــخصيت‌های غربگرا و برخی روزنامه‌ها (همچون كيهان) كه در آن زمان گرايش چپ داشتند را برانگيخت و البته مردم متدين نيز به اين اعتراضات واكنش نشان دادند و به‌طور مثال مردم به حمايت از كلمات امام در لزوم رعايت حجاب به تظاهرات روبه‌روی دفتركيهان پرداختند.(کیهان، 20اسفند1357، ص2)
🔹اين اعتراضات و طرفداری‌ها ادامه داشت و البته در شرايط پرالتهاب ابتدای انقلاب زمينه‌ای مناسب برای گروه‌های مشكوك پديد آورد تا با تعرض به زنان زمينه بدنامی نظام اسلامی را فراهم كنند. امام خمينی در تاريخ13تير1359در پاسخ به يک سؤال فرمودند:
بسم الله الرحمن الرحيم
🔸ممكن است تعرض به زنها در خيابان وكوچه و بازار، از ناحيه منحرفين و مخالفين انقلاب باشــد. از اين جهت،كسی حق تعرض ندارد و اينگونه
دخالت‌ها برای مسلمانها حرام است، و بايد پليس و كميته‌ها از اينگونه جريانات جلوگيری كنند.(صحیفه امام، ج12، ص502)
🔹مباحث در خصوص قانون شدن حجاب تا ســال 1360ادامه يافت تا اين كه در تاريخ 15فروردين 1360بخشــنامها‌ی از طرف نخست وزير وقت به كليــه وزارتخانه‌ها و ســازمانهای دولتی صادر شــد. بعد از اين اتفاق، تحولات حقوقی و قانونی در زمينه حجاب در بخش‌های مختلف نظام جمهوری اســلامی (دســتگاه اجرايی، قضايی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و)... پيگيری شد كه هر نوع قضاوت در مورد عملكرد نظام در مسئله حجاب، بدون مطالعه اين رخدادها، ناقص خواهد بود. نگاهی جامع و فراگير به رويكردهای حاكميتی جمهوری اسلامی به مسئله حجاب، نشان از آن دارد كه مواجهه با اين مقوله، در فضايی گفتمانی، فرهنگی و حقوقی پيش رفته است و طبعا نخبگان برآمده از آراء عمومی متكفل رقم زدن تمام تصميمات اساسی در اين عرصه بوده‌اند؛ فارغ از هر نگاهی كه به نتايج آن داشته باشيم. مرور پيشينه وضع قوانين مرتبط با حجاب، نشان از اهتمام ويژه حاكميت به مديريت مسئله حجاب از طريق مجاری حقوقی دارد.
منبع: مقاله «ترجمه و نقد مدخل امام خمينی دردایرةالمعارف بریتانيکا/بخش دوم» فصلنامه تخحصصی پانزده خرداد، شماره 72-71، بهار و تابستان1401.
🇮🇷 @IRANeMOASER