📒سلسله یادداشت های دکتر حبیب الله بابابایی در ماه مبارکرمضان
آیههای «بعضبعض» و ارادههای پیچیده (قسمت سوم)
برخی از مناسبات مطرح شده بین بعضبعضهای قرآنی، مناسبات انسانی و اخلاقی است و برخی دیگر از مناسبات مطرح میان بعضبعضهای قرآن نیز غیر اخلاقی و غیر انسانی است، و هر دو گونه از مناسبات، چه انسانی و چه غیر انسانی، در یک فرآیند جمعی و با استفاده از پشتوانههای جمعی (برخی با پشتوانه برخی دیگر) به انجام میرسد. به بیان دیگر، یکی از اشارههایی که آیات بعضبعض دارد کسب پشتیبانیِ برخی مردم از برخی دیگر است.
نکته اینکه پشتیبان بودن بعضی برای بعض دیگر( مثلا ظهیر بودن، یا اولیاء یکدیگر بودن، و یا در استخدام و استمتاع یکدیگر بودن) برای انجام کار اخلاقی و یا امر غیر اخلاقی، و برای صورتبندی عدل و یا حتی ظلم در جامعه، یک طرفه نیست بلکه چند طرفه و در یک رفت و برگشت متقابل و چندطرفه بین نخبگان و عوام، و بین صاحبان قدرت و توده مردم رخ میدهد. دیگر اینکه همواره کسب پشتیبانی و یا ایجاد پشتوانه برای حرکتهای خوب یا بد، همیشه آگاهانه و عامدانه نیست، بلکه گاه ناآگاهانه و ناخواسته است که منجر میشود موضع علمی یک عالم امتداد اجتماعی پیدا بکند و یا موضع ناصواب یک عالم یا دانشمند به ظلم و ناراستی بیانجامد. به دیگر بیان، ارادههای فردی در فرایند «بعضبعض» نه ارادههای بسیط و خودخواسته، بلکه ارادههای پیچیده، چندسویه، دیگرخواسته و در امتداد ارادههای مختلف از گروههای گوناگون انسانی است.