✅برگی بر گرفته از کتاب اندیشه سیاسی محقق سبزواری
♈️نویسنده:دکتر نجف لک زایی
❎تهیه کننده:پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی
🔷رعایت عدالت برای پادشاهان
فواید عدل برای پادشاهان فراوان است و اگر آنان عدالت را رعایت کنند، نه این‌که فقط به مردم سود می‌رسانند، بلکه قبل از آن خود سود می‌برند؛ از جمله این فواید است:
1⃣ تحصیل خشنودی و رضایت خداوند؛
2⃣تحصیل درجات اخروی و نجات از
عذاب؛
3⃣دوام و بقای دولت؛
4⃣« آن که رعایا وزیردستان امانتی چندند که خدای عزوجل نزد پادشاهان سپرده، بر ایشان لازم است که حفظ امانت کنند و در روز باز خواست از عهده امانت بیرون آمده باشند »؛
5⃣ کسب نام نیکو؛
6⃣کسب دعای خیر مردمان وزیردستان؛
7⃣« آثار و برکات عدل به اولاد و اعقاب سرایت می‌کند و ظلم باعث قطع نسل می‌شود »؛
8⃣ عدل باعث معموری و آبادانی ملک می‌شود .(روضه،قسم اول،باب پنحم،فصل اول)
.
✅شرایط تحقق عدالت پادشاه
حقیقت عدالت وقتی محقق می‌شود که پادشاه امور زیر را انجام دهد:
1⃣ از حال رعایا غافل نباشد؛
2⃣ از اطراف و جوانب ملک و حوادثی که در آنها اتفاق می‌افتد، با خبر باشد؛
3⃣ حق مظلومان از ظالمان بستاند؛
4⃣ظالمان را طبق قانون حق تنبیه کند تا باعث عبرت دیگران شود؛
5⃣اگر ظالم دارای منصب و مقام است، « باید که ظالم را از منصب عزل نماید و او را از نظر اعتبار بیندازد و به او توجه و التفات نکند »؛
6⃣ روزهایی تعیین کند تا مردم بتوانند عرایض و مطالب خود را به عرض او برسانند و تعیین کسانی برای دادرسی کفایت از این امر نمی‌کند، چه ممکن است مردم از همان مأموران شکایت داشته باشند؛
7⃣ ترک راحت طلبی؛ همچنان‌که کار آخرت با راحت طلبی به دست نمی‌آید، کار دنیا نیز چنین است. « در عزل و نصب عمال و ارباب مناصب، اندیشه‌ها باید کرد و مشاورات باید نمود و به حقیقت ها باید رسید ... و در تعمیر مملکت و ترفیه و دادرسی مظلومان و تأدیب ظالمان سعی باید کرد. و اینها همه مشقّت و آزار دارد و با راحت و فراغت بسیار جمع نمی‌شود »؛
8⃣به سخن خوش آمدگویان و چاپلوسان توجه نکند وسعی نماید از حقیقت هر چیز به قدرامکان با خبر شود؛
9⃣کسانی جهت دادرسی تعیین کند؛
خلاصه کلام این‌که « قوام پادشاهی و نظام سلطنت و جهانداری به عدل است »؛ چون « سلطنت نمی‌پاید إلا به لشکر، ولشکر نمی‌باشد إلا به مال، و مال نمی‌باشد إلا به معموری ملک، و معموری ملک نمی‌باشد إلا به عدل ».(روضه، قسم اوّل، باب پنجم، فصل اوّل.)
🔷با توجه به این نکته که در تفکر دینی، آزادی نیز با اجرای عدالت و از مجرای عدالت قابل تأمین است، بحث عدالت در تفکر سیاسی اندیشه‌گران مسلمان دارای جایگاه مهمی است.
🔵از مباحث دیگر در بحث عدالت، قواعد معدلت است که پادشاه باید آنها را رعایت کند. در بحث وظایف پادشاه متذکر آن خواهیم شد.
______________________