🔎جلوه ای از اخلاق اجتماعی امام جواد ع
حجت الاسلام والمسلمین محمد غفوری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی سیره و سخنان امامان(علیهم السلام)، به عنوان جانشینان معصوم پیامبر(ص)، سرمشق و برنامه عمل پیروانشان است. بنابراین، فهم و شناخت افکار و اندیشههای آنان، ما را در پیروی از روش آن بزرگواران یاری میکند. امام جواد(ع) اگرچه در سنین نوجوانی به امامت و در اوان جوانی به شهادت رسیدند و فرصت چندانی برای ظهور سیره اخلاقی ایشان حاصل نشد، اما در دورهای حساس، رهبری جامعه شیعه را بر عهده داشتند که از این حیث شناخت اندیشههای آن حضرت اهمیت ویژهای مییابد.
وی در ادامه با بیان اینکه: مسأله اخلاق، در آموزههای اسلام و اهلبیت(علیهم السلام) جایگاه والایی دارد و موضوعات و مباحث اخلاقی بخش زیادی از آیات قرآن مجید و روایات اهلبیت(علیهم السلام) را تشکیل داده، درباره یکی از این مفاهیم اخلاقی در سخنان امام جواد ع با عنوان لزوم حفظ اسرار می گوید: هر فردی در نهان و در مسیر زندگی خود اسراری دارد و غالباً تلاش میکندتا پوشیده بماند؛ چون اگر فاش شود، تأثیرات بسیاری بر زندگی فردی و اجتماعی او خواهد گذاشت. دین مبین اسلام نیز از فاش کردن اسرار به شدت نهی کرده است. خدای متعال میفرماید: «ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشة فی الذین آمنوا لهم عذاب الیم فی الدنیا و الآخرة و الله یعلم و انتم لاتعلمون؛ کسانی که دوست دارند زشتیها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آنان در دنیا و آخرت است و خداوند میداند و شما نمیدانید».[سوره نور، آیه ۱۹]
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه سپس افزود: حفظ اسرار دیگران در اسلام، حقالناس و از واجبات است. چون علاوه بر ضربهای که بر شخصیت افراد وارد میشود و زندگی خصوصی آنان را دچار بحران میکند، کارکرد اجتماعی دارد. لذا با این کار، اشاعه فحشا صورت میگیرد و قبح ارتکاب گناهان از بین میرود و در نتیجه گناه و فسق شایع میشود. به تبع آن حد و تعزیری هم که برای پیشگیری قرار داده شده است، کارکرد خود را از دست خواهد داد؛ زیرا ارتکاب جرمها همگانی خواهد شد. چنین جامعهای مصداق این بیت معروف میشود:
گر حکم شود که مست گیرند در شهر هر آنچه هست گیرند
به گفته حجت الاسلام غفوری، آیه قرآن نیز به همین نکته اشاره دارد و شیوع دادن زشتیها در جامعه مؤمنان را منع میکند. باز با همین نگاه است که ائمه از جمله امام جواد(ع) فرمودند:
اگر اسرارتان برملا میشد، همدیگر را دفن نمیکردید.[لو تکاشفتم ما تدافنتم؛ شیخ صدوق، الامالی، ص۵۳۱]
یعنی آشکار شدن بسیاری از اعمال و رفتار انسانها حتی برای نزدیکترین کسان نیز سخت و تنفرآور است، به گونهای که حاضر نیستند جنازه یکدیگر را به خاک بسپارند. در واقع فاش شدن اسرار، آثار ویرانگر زیادی دارد. یکی از آنها افزایش کینه، کدورت و دشمنی بین دوستان، بستگان و کسانی میشود که در یک محیط و جامعه زندگی میکنند. همچنین انس و الفت، دوستی، برادری[ انما المومنون اخوة فاصلحوا بین اخویکم؛ مؤمنان برادر یکدیگرند. پس دو برادر خود را صلح و آشتی دهید؛[سوره حجرات، آیه ۱۰] و توجه به حال همدیگر که از سفارشهای اسلام است، از بین میرود و تنفر و انزجار جای آن را میگیرد. از سوی دیگر، باعث از بین رفتن امنیت و آرامش اجتماعی میشود.
حجت الاسلام محمد غفوری در پایان گفت: اگر افراد جامعه، احساس امنیت نداشته باشند و هر کاری که حتی از سر اشتباه انجام گیرد، منتشر گردد و دیگران باخبر شوند، بنیاد جامعه از هم گسیخته میشود و دیگر زندگی خصوصی و خانواده معنا نخواهد داشت؛ بنابراین، هم بحران خانواده به جامعه سرایت میکند و هم ناامنی اجتماعی و فاش شدن اسرار، آرامش و کانون خانواده را متلاشی میسازد. از اینرو، در دین اسلام سفارش شده که اسرار را حتی به دوست صمیمی خود نیز نگویید که اگر روزی دشمن شد، آن را فاش نکند و عرض و آبروی شما را نریزد.