نظریه تاریخی انقلاب اسلامی با رویکرد نوصدرایی نویسنده محمدرضا قائمی نیک  استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران چکیده انقلاب اسلامی ایران، به‌مثابه پدیده‌ای دینی، هم سویه‌ای دینی و ماورائی دارد و هم سویه‌ای تاریخی و اجتماعی و بنابراین نظریه‌ای که در مقام فهم و توضیح آن برآید، بایستی بتواند این دو سویه را تبیین کند. متفکرین نوصدرایی (نظیر علامۀ طباطبائی، شهید مطهری و حمید پارسانیا) از یک‌سو با نظر به حکمت متعالیه و نوآوری‌ در آن و از سویِ دیگر با نظر به وقوع انقلاب اسلامی، تلاش کرده تا در آثار مختلف خود، نظریه‌ای تاریخی-اجتماعی دربارۀ انقلاب اسلامی صورت‌بندی کنند. در این مقاله تلاش شده تا با بهره‌گیری از روش‌شناسی بنیادین، پس از مروری بر تاملات حکمای صدرایی معاصر دربارۀ جامعه و تاریخ، شش مسئلۀ «هستیِ تاریخ و توضیح دینی نحوۀ تحول آن، نیروی محرک تاریخ، دوره‌بندی عام و خاص تاریخی، ظهور تجدد غربی و مراحل آن، نحوۀ مواجهه مسلمانان و ایرانیان با تجدد و نیروهای آن و ریشه‌ها و بسترهای تاریخی انقلاب اسلامی» بررسی شود. در نتیجه‌گیری اشاره شده است که مطابق رویکرد نوصدرایی و مخصوصاً دیدگاه پارسانیا، انقلاب اسلامی محصول تغییر در نسبتِ نیروهای معرفتی و اجتماعی حاضر در جامعۀ گذشته و معاصر ایرانی بوده و امکان مواجهه فعال جهان اسلام با جهان مدرن را ایجاد کرده است. https://ipr.isri.ac.ir/article_144663.html