هدایت شده از فکرت
🔸هر زمان و هر مکان که انسانی زیسته، اندیشه «به‌زیستی» تا اندیشه «بهترین زیست» نیز پیوسته با او بوده است اما سوال اینجاست که با وجود تغییرات عمیق تاریخی، آیا گسستی در تلقی متفکران از مفهوم آرمان‌شهر رخ داده‌است؟ آیا اتوپیا معنای جدیدی در جهان مدرن دارد که متمایز از جهان سنت است؟
🔹صدرا از جمله متفکرین جهان سنت است و جهان سنت جایی‌است‌که در آن درک تام و ایستایی از آرمان‌شهر وجود دارد. به بیان دیگر، آرمان‌شهرِ جهانِ سنت، مکانی، یا دقیق‌تر، نامکانی است که همه چیز در آن به‌حدِ نهاییِ کمالِ خود رسیده‌است؛ صد‌در‌صد خیر، صد‌در‌صد نیکویی و صد‌در‌صد حسن تحقق یافته‌است و هیچ خوبی‌ای نیست که در بوته امکان، مکنون باشد یا امری وجود ندارد که بتوان بهترش را متصور شد؛ بلکه همه‌چیز، بهترین است.
🔸از دیگر ویژگی‌های آرمان‌شهر در جهان سنت، وجه متعالی و الهی بودن آن است؛ به‌تعبیری دیگر، هم در به‌وجود آمدن آرمانشهرها الهه‌های اسطوره‌ای یا خدای ادیان نقش مستقیم یا غیر مستقیم دارد و هم انسان‌های ساکن آرمان‌شهر علاوه بر رفع نیازهای مادی‌شان در آرامش، نور، لطف و توجه الهی هستند. درست به‌همین خاطر است که مفاهیمی چون رستگاری و نجات با ادبیات سنتی آرمان‌شهر پیوند خورده‌است و نمونه اعلای آرمان‌شهرِ جهانِ سنت یا خودِ بهشتِ ادیان است یا بهشت‌گون توصیف می‌شود؛ چراکه بهشت را نمی‌توان از چیزی که هست بهتر کرد.
🔹در دیگر سوی اما، تلقی متفاوتی از جامعه ایده‌آل و آرمانی در غرب وجود دارد که تحت تاثیر تغییر نسبت انسان با جهان است. اتوپیای غربی نتیجه یک منطق اومانیستی است. بر اساس این کشف که انسان صرفاً برای پذیرش سرنوشت خود وجود ندارد، بلکه برای استفاده از عقل و برای ساختن آینده است که زندگی می‌کند، صورت‌بندی می‌شود.
🔸دومین ویژگی اتوپیا ناتمام، غیرایستا و فرایندی‌بودن آن است. به‌بیان دیگر، اتوپیا نسخه‌ای پیشرفته، بهبود یافته و جایگزین برای وضعیت فعلی و جامعه کنونی است؛ لذا انسان همراه می‌تواند در نقطه‌ای بایستد و گامی بهتر و نیکوتر را متصور شود، برای تحقق آن تلاش کند و سپس به آن دست یابد و پس از آن باز هم به اطراف نگریسته و طرحی بهتر از طرح پیشین برگزیند و برای تحققش بکوشد و این «فرایند بهتر شدن» تا ابد ادامه یابد، بدون آنکه نقطه بهترین، پایانی و کامل را در نظر داشته باشد.
مطالعه کامل یادداشت در «وبگاه فکرت»
📮فکرت، رسانه اندیشه و آگاهی؛
وب | ایتا | تلگرام | اینستاگرام