📚 دو دیدگاه در مورد ذبیح در سنّت اسلامی 🌐 قرائن لفظی موجود در قرآن در مورد ذبیح 1️⃣ تأمّل دقیق و موشکافانه و مراجعه‌ی بدون پیش‌فرض به آیات سوره‌ی صافات، این نکته را روشن خواهد ساخت که فرزندی که خداوند بشارت او را قبل از بشارت به اسحاق (ع)، به ابراهیم (ع) داده و آن‌گاه دستور ذبح او را صادر کرد، کسی جز اسماعیل (ع) نیست. 2️⃣ شیخ صدوق در معانی الأخبار این‌گونه روایت می‌کند که داود بن کثیر از امام صادق (ع) سؤال می‌کند که از بین اسماعیل (ع) و اسحاق (ع)، کدام‌یک بزرگ‌تر بوده و کدام‌یک ذبیح می‌باشد. حضرت در پاسخ می‌فرمایند: 👈 اسماعیل پنج سال از اسحاق بزرگ‌تر بود و ذبیح نیز اسماعیل بود و منزل وی در مکه بود. همانا ابراهیم خواست تا اسماعیل را در منا در موسم حج قربانی کند… بین بشارت به اسماعیل و بشارت به اسحاق پنج سال فاصله بود. آیا کلام ابراهیم در قرآن را ملاحظه نکردی که فرمود: «پروردگارا فرزندی از صالحان به من عطا کن» (صافات: 100) و آنگاه خداوند با این کلام «فبشّرناه بغلام حلیم»، مژده‌ی تولّد اسماعیل از هاجر را به او داد و آن‌گاه در جریان ذبح کبشی را جایگزین او کرد. پس از این‌ها بود که خداوند فرمود: «و بشارت اسحاق را که پیامبری از صالحین است به او داده و نسل او و اسحاق را برکت دادیم». منظور خداوند از «او»، بشارت به اسماعیل قبل از بشارت به برکت یافتن نسل اسحاق است. پس، هرکس گمان کند که اسحاق بزرگ‌تر از اسماعیل بوده و ذبیح اوست، آنچه را که خداوند در قرآن کریم نازل کرده، تکذیب کرده است. 3️⃣ استناد حضرت به توالی آیات و ضمایری است که به صورت متوالی در آیات سوره‌ی صافات آمده و ظاهر کلام فصیح اقتضا می‌کند که مرجع واحدی داشته باشند. در آیه‌ی پایانی مربوط به بحث، خداوند می‌فرماید: «وَ بارَکنا عَلَیهِ وَ عَلی إِسْحاقَ وَ مِنْ ذُرِّیتِهِما مُحْسِنٌ وَ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ مُبین» (صافات:113) در این آیه، حرف عطف اقتضا می‌کند که مرجع ضمیر در «علیه»، کسی غیر اسحاق یعنی اسماعیل باشد. از این‌رو، در آیات قبل نیز که صحبت از بشارت به یک فرزند و امر به ذبح او و جایگزین کردن او به‌جای کبش است، باید مرجع ضمیر اسماعیل باشد. در حقیقت، بشارتی که در آیات ابتدایی به ابراهیم داده شده، غیر از بشارت به اسحاق است که در آیات پایانی بیان شده. ✍️ محمدرسول ایمانی 📖 متن کامل مقاله به‌همراه ادله و مستندات: 👉 yon.ir/ZABIH ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter