💠 عدم مناقشه در وثاقت بزرگان و اجلّاء شیعه
یکی از راههای توثیق محمّد بن موسی بن متوکّل، این است که او از مشایخ اصلی شیخ صدوق است و حتّی اگر اکثار روایت اجلّاء را در توثیق راوی کافی ندانیم، نباید در وثاقت وی تشکیک کنیم.
🔸 صاحب معالم در یکی از فوائد مقدّمه منتقی الجمان، اشاره به این نکته کرده است که برخی از افراد در نظر بدوی، مجهول شمرده شدهاند، امّا از اهتمام طائفه و نحوه برخورد آنها، میفهمیم که از ثقات هستند. ایشان در ادامه، احمد بن محمّد بن یحیی عطّار را یکی از این افراد نام برده است.
مرحوم صاحب منتقی، اکثار روایت اجلّاء را به توسعهای که ما قبول داریم، کافی در وثاقت نمیداند، امّا اکثار خاصّ را کاشف وثاقت میداند.
▪️ مثلاً ما راوی را با نقل ۳۰ یا ۴۰ روایت توسّط شیخ صدوق، توثیق میکنیم، امّا روایات شیخ صدوق از محمّد بن موسی بن متوکّل حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ روایت است. به عبارتی دیگر، این مشایخ از عمودهای طائفه بوده و اصول موضوعه علم حدیث، وثاقت آنان است و اگر این افراد، ثقه تلقّی نشوند، باید فاتحه علم حدیث را خواند.
🔹 بنده عبارتی را در حاشیه کتاب آقای سیّد کاظم حائری (مباحث الاصول) درباره حسین بن عبید الله غضائری دیدم که ایشان او را توثیق نمیکرد، البته ایشان در کتب بعدی از این نظر برگشتند. امّا در زمانی که درس ایشان شرکت میکردیم، ایشان او را توثیق نمیکرد. بنده عرض میکردم: حسین بن عبید الله غضائری محور حدیث بوده، و نجاشی در حدود ۲۰۰ ترجمه نام او را آورده، و بیشترین کسی که نجاشی طرق به کتب را از آنها اخذ کرده، همین حسین بن عبید الله است. نجاشی از او به شیخنا تعبیر کرده است (۱) و تردید در وثاقت او ناشی از بیذوقی است.
🔰 از سویی دیگر، در سیر أعلام النبلاء ذهبی در ترجمه حسین بن عبید الله غضائری آمده است: «هُوَ مِنْ طَبَقَةِ الشَّيْخ المُفِيْد فِي الجَلاَلَة عِنْد الإِمَامِيَّة، يَفْتَخِرُوْنَ بِهِمَا، و يخضعون لعلمهما حقّه و باطله.» (۲)
حتّی اگر این عبارت دیده نشده باشد، نحوه برخورد طائفه، نشانگر جایگاه حسین بن عبید الله غضائری در نزد امامیه است.
✳️ محمّد بن موسی بن متوکّل نیز به نحوی در رتبه حسین بن عبید الله غضائری است، و پس از پدر شیخ صدوق و ابن ولید، سومین استاد شیخ صدوق است، و امثال وی را نباید مورد مناقشه قرار داد.
امّا با این حال، آقای خویی اعتبار مشایخ شیخ صدوق را انکار کرده و شاهد بر آن را نقل شیخ صدوق از یک ناصبی بیان میکند.
———————————————————
1️⃣ رجال النجاشی: ص۶۹، رقم۱۶۶.
2️⃣ سیر أعلام النبلاء (ط - الحدیث): ج۱۳، رقم۸۸.
🔺درس خارج اصول استاد معظّم آقای حاج سیّد محمّد جواد شبیری زنجانی، تاریخ: ۱۳ مهر ۱۳۹۸
@ketabe_Estenad