دعای سِمات دعایی منقول از امام باقر علیه السلام که خواندن آن در آخرین ساعات روز جمعه مستحب است. بنابر روایتی از امام محمد باقر علیه السلام اسم اعظم الهی در این دعا ذکر شده است. عالمان شیعه، شرح‌های بسیاری بر این دعا نوشته‌اند.
سبب نامگذاری
سمات جمع «سِمَه» به معنی علامت و نشانه است. گفته‌اند که چون نشانه‌های استجابت در این دعا بسیار است، به این نام نامیده شده است.[۱]
سند
دعای سمات را شیخ طوسی در مصباح المتهجد،[۲] ابن طاووس در جمال الاسبوع،[۳] کفعمی در البلد الامین[۴] و مصباح،[۵] مجلسی در بحارالانوار[۶] و زاد المعاد[۷] با سندهای معتبر از محمد بن عثمان عمری (از نواب خاص امام زمان عجله الله فرجه الشریف ) با واسطه از امام صادق علیه السلام و ایشان از پدرشان امام محمد باقر علیه السلام نقل شده است.[۸] سید بن طاووس در جمال الاسبوع این دعا را از سه طریق نقل می‌کند.[۹] شیخ عباس قمی این دعا را در مفاتیح الجنان[۱۰] به نقل از مصباح شیخ طوسی آورده است.
ابوالقاسم خویی قوت سند را تأیید نمی‌کند.[۱۱] بنا به گفته مجلسی این دعا در بین اصحاب در غایت شهرت بوده و به طور منظم آن را می‌خواندند.[۱۲]
زمان قرائت
امام خمینی: «دعای عظیم الشان (سمات) كه منكران را جرأت انكار سند و متن آن نیست و مقبول عامه و خاصه و عارف و عامی است و در آن دعای شریف مضمونهای عالی مقام و معارف بسیار است كه شمیم آن قلب عارف را بیخود كند و نسیم آن نفخه الهیه در جان سالك دمد.» امام خمینی، تفسیر سوره حمد، ص۱۹.
خواندن این دعا در آخرین ساعات روز جمعه[۱۳] و شب‌های شنبه مستحب است و نیز هرکه در وقت رفتن به جایی یا طلب حاجتی و یا روی آوردن به دشمنی که از او بیمناک است یا زمامداری که از او هراسان است این دعا را بخواند حاجت او برآورده می‌شود و از شر دشمن محفوظ می‌ماند و هر کس نتواند این دعا را بخواند این دعا را بنویسد و بر بازوی خود ببندد یا در بغل بگذارد، همان تأثیر را دارد.[۱۴] شیعیان دعای سمات را در ساعات پایانی روز جمعه به صورت جمع در مکان‌های مذهبی، یا به صورت فردی می‌خوانند.
محتوا
در دعای سمات، خدا را به اسم اعظم، پیامبران و مکان‌های مقدسی که خداوند در آن مکان‌ها با رسولانش تکلم نمود و بر آنان وحی فرستاد، قسم داده یا خوانده می‌شود. ابتدای دعا با مناجات خداوند آغاز شده و در ضمن آن به نعمت‌های خداوند اشاره شده است. همراهی حضرت موسی با بنی‌اسرائیل عبور آنها از دریا و هلاک فرعون و لشگریان فرعون را یاد کرده است. در بندهای دیگر سخن گفتن خداوند با موسی بن عمران، ابراهیم، اسحاق، یعقوب و اینکه خداوند آنها را یاری رسانده را ذکر کرده است. رحمت خداوند را به حضرت آدم و ذریه او یادآوری می‌کند و سپس برکت خداوند بر امت‌های گذشته را خاطر نشان می‌کند و بر شمول برکت خداوند بر امت، ذریه و امت پیامبر(ص) تأکید می‌کند و از خداوند می‌خواهد که بر پیامبر(ص) و خاندان او صلوات فرستاده و برکت و رحمت خویش را بر آنها شامل کند، کما اینکه بر ابراهیم و آل ابراهیم درود، برکت و رحمت خود را شامل کرده است.
جایگاه
در حدیثی از امام باقر(ع) آمده است که فرمودند: اگر سوگند یاد کنم که در این دعا اسم اعظم الهی است درست گفته‌ام.[۱۵]
این دعا معروف به دعای شبوّر [ دعای عطا و بخشش ] است که خواندن آن در ساعت آخر روز جمعه مستحب است و پوشیده نماند که این دعا از دعاهای مشهور است و بیشتر علمای گذشته بر خواندن این دعا مواظبت می‌نمودند.
در «مصباح» شیخ طوسی و «جمال الاسبوع» سید ابن طاووس و کتُب کفعمی به سندهای معتبر از جناب محمّد بن عثمان عمروی(رضوان الله علیه) که از نوّاب حضرت صاحب الامر(علیه‌السلام) بود، از حضرت باقر(علیه‌السلام) و امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده علاّمه مجلسی این دعا را همراه با شرح در کتاب «بحار» ذکر نموده است.