🔰 خلاصه جلسه پنجم از متن خوانی کتاب " تنبیه الامه و تنزیه المله " 🔺 آنارشیسم در همه جوامع و از منظر عقلا قبیح و وجود یک حکومت امری عقلانی و شرط رسیدن به حداقل امنیت و...آرمانهاست. بهترین نوع حکومت نیز حکومت امام معصوم ع است. در غیبت ایشان نیابت فقها ایده اصلی و ناب اسلام است اما میرزا از این حیث که وضعیت موجود و شرایط میدان برای حکومت فقها فراهم نیست از باب دفع "افسد به فاسد" ایده مشروطه و جایگزینی سطنت ولایتیه بجای سلطنت تملیکی را پیشنهاد می دهد. 🔹مشروطه کردن استبداد از راه تشکیل مجلس برای نظارات و دخالت بر امور حاکم و تدوین قانون اساسی است. با این ایده قانون اساسی+مجلس جمهوریت،مساوات تا حدودی محقق و زمینه تحقق مصالح نوعیه مثل عدالت فراهم میشود 🔸در ایده میرزای نائینی " قانون اساسی در بخش اجتماعیات و سیاسیات به منزله رساله عملیه در بخش عبادیات است". با یک شرط اساسی که " فصول قانون اساسی با احکام شرعی مخالفت نداشته باشد." تضمین این عدم مخالفت قانون با شرع: " تشکیل شورایی از فقهای مجتهد است تا بر اسلامی بودن قوانین و حفظ و حراست آن نظارت جدی بکنند. " 🔹در مورد مساله تدوین قانون در عصر مشروطه بعضی علما مخالفت جدید داشتند، این را در رساله های مشروطه می‌توان دید. خود شیخ فضل الله به صراحت در رساله حرمت مشروطه چنین آورده است که : " قانون نویسی چه معنا دارد؟ قانون ما مسلمانان همان اسلام است که بحمدالله طبقه به طبقه، روات و اخبار و محدثین و مجتهدین متحمل به حفظ و ترتیب آن شده اند... تا آنکه آن دستور ملعون که مسمّی به "قانون اساسی" است نوشته شد و خوانش تطبیق آن با قواعد اسلامی نمودند." 🔸عمل قبلی و تلاش بعدی برای شیخ برای تدوین قانون خلاف این است لذا نمی‌توان به قطع گفت شیخ با قانون نویسی مشکل صدرصد داشته اما اجمالا اختلاف نظر بین میرزا و نائینی در این مساله وجود دارد. میرزا جمعی از مجتهدین در داخل یا خارج از مجلس به عنوان‌ ناظر را متضمن اسمیت قانون معرفی می‌کند. در انقلاب فقهای ما به سمت ایده نوشتن قانون اساسی رفتند 🔹اگر چه در گفتمان اندیشه میرزای نائینی مترقی بود و تکیه او بر استبداد درست بود اما شیخ فضل الله در میدان دقیق تر تشخیص داد و به درستی از استعمار و عوامل خارجی گفت. امام ره از این تجربه استفاده کرد و استبداد و استعمار را توامان هدف قرار داد. اختلاف بین علما در دوره های مختلف بوده من جمله صفویه( محقق کرکی و مقدس اردبیلی) بر سر زمین ها و اقطاعات جدی بود، رجوع کنید به کتاب الخراجیات؛ اما مشروطه یک حادثه خاص بود. 🔗 محمدامین رضایی 📚|مدرسـه‌ی علـوم انسـانی فکـرت| @fekrat_sch @m_amin_rezai