💠وفات یا شهادت حضرت معصومه (سلام الله علیها) نویسنده: syed leyaquat ali22:10 - 1400/08/24 چکیده:دراین نوشتارسعی مابر این است که بررسی کنیم که آیاحضرت معصومه شهید شدندیابطور معمول از دنیا رفتند؟ بنا بر بیانات و شواهد رسیده،از دنیا رفتن حضرت معصومه(سلام الله علیها) به مرگ طبیعی نبود بلکه شهادت بود؛ چون حضرت معصومه (سلام الله علیها) دراثر حمله ظالمانه به کاروانشان ونیز مسومیت ازدنیارفتند. نظراجمالی برحیات حضرت معصومه (سلام الله علیها) نام شريف آن بزرگوار فاطمه پدرش حضرت موسي بن جعفر (علیهما السلام) و مادرش نجمه خاتون است و حضرت امام رضا (علیه السلام) برادر بزرگوارش هستند.آن حضرت اوّل ذي القعده سال 173هـ . ق در مدينه منوّره به دنيا آمد و در سنّ 28 سالگی در روز دهم يا دوازدهم ربيع الثاني سال 201هـ . ق درشهرقم ازدنيا رفت[1] سپس به سوی قبرستان "بابلان" تشييع شدند وهمان جا مدفون گشتند. سفرخراسان از مدینه درسال201هـ . ق، همراه عدّه اي از برادران خود براي ديدار برادر و تجديد عهد با امام زمان خويش راهي ديار غربت شد.زمانی که به شهر ساوه رسيدندعده اي از مخالفين اهل بيت با مأموران حكومتي همراهي نموده و با همراهان حضرت به نبرد و جنگ پرداختندكه عدّه اي از همراهان حضرت دراين حادثه غم انگيز به شهادت رسيدند.[2] علل و اسباب شهادت روشن است که علل مرگ می تواند گوناگون باشد اما نزدخداوند، راه شهادت بهترین وپسندیده ترین راه است[3] و معلوم است که برای شهادت لازم نیست که حتماً به وسیله شمشیر کشته بشود بلکه حصول شهادت راه های گوناگونی دارد مثل: ۱. غم و حزن بسيار حضرت معصومه (سلام الله علیها) از زمان کودکی بابرادر خودش امام رضا (علیه السلام)بسیارمأنوس بودوپس از آن که پدر بزرگوار آن بانوی گرامی به شهادت رسید، فرزندارجمند آن امام، یعنی حضرت رضا علیه السلام عهده دار امر تعلیم وتربیت خواهرش شد. وقتی امام هشتم علیه السلام به اجبار از مدینه به طرف خراسان کشانده شدند این فراق بر حضرت معصومه (سلام الله علیها)خیلی سخت گذشت. وهنگامی که در ساوه تمام برادران به شهادت رسیدند براثر شدّت تألمات بیمارگشت[4]حضرت درحالي كه از غم وحزن بسيار بیمار بود با احساس ناامني در شهرساوه فرمود: مرابه شهر قم ببريد،زيرا ازپدرم شنيدم كه فرمود: "شهر قم مركز شيعيان ما مي باشد."[5] ۲. مظالم حکومت از صفحات تاریخ روشن است که مأمون،خلیفه عباسی،دشمن سرسخت اهل بیت(علیهم السلام) بود وبه بهانه های گوناگون بردوستان اهل بیت(علیهم السلام)ظلم روا می داشت وامام رضا(علیه السلام)رابه شهادت رساند.طبق شواهدوبنا برسیاست حاکم درآن زمان، به احتمال قوی، مأمون بنا داشت حضرت معصومه (سلام الله علیها) رااذیت کند؛ چون او از مقامات علمی حضرت معصومه (سلام الله علیها)آگاه بود و می دانست که همراهی حضرت معصومه (سلام الله علیها)با امام رضا (علیه السلام) دولت او رانابودخواهد کرد به همین خاطر، سفر حضرت معصومه (سلام الله علیها) با همراهانشان، مأمون را سخت دراضطراب فرو برد.او نمی خواست این کاروان به امام رضا (علیه السلام) ملحق شود؛ ازاین رو،در راه، کسانی را مأمورحمله به کاروان حضرت معصومه سلام الله علیها کرد. ۳. مسموم شدن حضرت معصومه (سلام الله علیها) بنا بر روایتی حضرت معصومه (سلام الله علیها) مثل اباء و اجداد طاهرینش (علیهم السلام) علم به شهادت خودش داشت و می دانست که درقم از دنیا می رود و به همین خاطرفرمود که مرا به طرف قم ببرید.بنا بر نقلی در ساوه زنی حضرت معصومه (سلام الله علیها) رامسموم کرد.[6] نتیجه: بنا بربیانات وشواهد رسیده،از دنیا رفتن حضرت معصومه (سلام الله علیها)به مرگ طبیعی نبود بلکه شهادت بود؛چون حضرت معصومه (سلام الله علیها) دراثر حمله ظالمانه به کاروانشان و نیز مسومیت از دنیا رفتند.ایشان از نظر تحمل مصائب، زحمات، رنج ها و سختی ها مانند مادربزرگشان،فاطمه زھرا (سلام الله علیها) بودند.پس بر اساس فضائل و کمالات حضرت معصومه (سلام الله علیها) و نیز بر مبنای شواهد به دست آمده، عروج ملکوتی ایشان شایسته استفاده از تعبیر "شهادت" است. پی نوشتها: [1] وسيله المعصوميّه,ص 65 به نقل از نزهه الابرار. [2]زندگاني حضرت معصومه , مهدي منصوري , ص 14 ( به نقل از رياض الانساب , تأليف ملك الكتّاب شيرازي). [3] وَلَاتَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فِی سبیلِ اللّهِ أَمواتاً بَلْ أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِمْ یرزقونَ‘‘. سوره آل عمران 169 [4] درياي سخن , سقازاده تبريزي [5] ودیعه آل محمد صلی الله علیه و آله، ص 12 [6] وسيله المعصوميه,نوشته ميرزا ابوطالب بيوک, ص68, الحياه السياسيه للامام الرضاعليه السلام, نوشته جعفر مرتضي العاملي, ص 428؛ قيام سادات علوي، علي اكبر تشيّد،ص168