💕💕
✍✍✍آقای رضا یعقوبی
☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘
۳۰ آذر جشن شب چلّه
به آخرین روزهای سال که نزدیک می‌شویم، گرچه هوا سردتر و سردتر می‌شود، اما تب و تاب خاصی ایرانیان را فرامی‌گیرد چون قرار است در آخرین شب پاییز، جشنی بزرگ برگزار شود.
در آخرین غروب پاییز سیاهی شب، خبر از آمدن طولانی‌ترین شب سال را می‌دهد، شبی که ساعت‌های طولانی‌اش را باید در کنار هم گذراند. از زمان‌های دور تا به حال، در فرهنگ ایرانیان این شب با برگزاری جشن، شادمانه می‌گذرد. بستگان و آشنایان در خانه بزرگترها جمع می‌شوند و با تنقلات و خوراکی‌های خوشمزه از خودشان پذیرایی می‌کنند. شاید در این روز بیشتر از هر زمان دیگر به سراغ دو کتاب شاهنامه و حافظ می‌روند، شعرهای حماسی شاهنامه را مرور می‌کنند و یا با آرزویی در دل، تفالی بر حافظ می‌زنند.
انار نماد چلّه:
این رسم شیرین ایرانی‌ها هر سال با گرمی خاصی باشکوه‌تر از سال قبل برگزار می‌شود و روزی خاطره انگیز را رقم می‌زند. نمی‌توان با اطمینان نظر داد که در ابتدا رسم برگزاری شب چلّه چگونه به وجود آمد اما دلایل زیادی برای آن گفته شده است. در زمان‌های ّباستان، ایرانی‌ها از راه کشاورزی روزگار می‌گذراندند و با تغییر فصل‌های سال کارهای آنها هم رنگ و بوی متفاوت به خود می‌گرفت. ایرانی‌های باستان به تجربه فهمیدند که همین که شب اول زمستان فرامی‌رسد، به طولانی‌ترین شب سال می‌رسیم و بعد از آن روزها بلندتر می‌شود. برای همین هم این شب را شب تولد خورشید می‌دانستند. آنها بر این باور بودند که تاریکی سمبل اهریمن و روشنایی سمبلی از خیر است. برای همین هم در طولانی‌ترین شب سال، برای از بین رفتن اهریمن جشن می‌گرفتند و شادی می‌کردند. آنها در این شب سفره‌ای بزرگ پر از میوه و آجیل پهن می‌کردند و تلاش می‌کردند شب را با قصه‌گویی بگذرانند. اینکه بعد از شب چلّه روزها بلندتر از روزهای قبل می‌شود، یعنی اینکه خورشید توانسته بر تاریکی پیروز شود. جالب است بدانید که رومی‌های باستان هم به تقلید از ایرانیان این شب را جشن می‌گرفتند و حتی عده‌ای از آنها تولد حضرت عیسی را در همین شب می‌دانسته‌اند.
جشن باستانی چلّه:
چلّه از جشن‌های باستانی و کهن ایرانیان است و آنقدر اهمیت دارد که حتی در شعر و ادبیات ایران هم از آن بسیار یاد شده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید چلّه یعنی تولد و ابوریحان بیرونی آن را تولد خورشید میدانست.
حتما بارها از زبان بزرگترها شنیده‌اید که به جای شب یلدا از شب چله استفاده می‌کنند این به این دلیل است از اول زمستان تا ۱۰ بهمن را چله بزرگ و اوج سوز و سرمای زمستان می‌دانند.
جشن چلّه:
امروز آیین‌های شب چلّه همچنان مانند زمان باستان است و در آن تغییر زیادی نیست. چلّه با خوراکی‌های خوشمزه‌اش است که معنی پیدا می‌کند برای همین هم هست که نمی‌توان چلّه را بی‌انار یا هندوانه تصور کرد. در هرکدام از شهرهای ایران، سفره شب چلّه را بسته به این که در آن ناحیه از چه میوه‌ها و خوراکی‌هایی بیشتر استفاده می‌شود می‌چینند. اما میوه‌های نمادین انار و هندوانه از آن خوراکی‌هایی هستند که جایشان همیشه در سفره‌های رنگارنگ هر شهری از ایران محفوظ است. همه ما هندوانه را میوه‌ای تابستانی می‌دانیم اما اینکه چرا خوردن آن در شب چلّه تا این حد مهم است به این واقعیت برمی‌گردد که در باور ایرانی‌ها با خوردن هندوانه دیگر تحمل سوز و سرما کار دشواری نیست. انار سمبل شادی و زایش است و با خوردن آن در اولین شب زمستان انرژی‌ای تازه می‌گیریم. آجیل شب چلّه از دیگر خوراکی‌هایی است که می‌تواند مهمان ها را حسابی سرگرم کند و خوردن خوراکی هایی مثل باسلوق، شیرینی این جشن را برایمان دوچندان می‌کند.
خوراکی‌های چلّه:
برای شام شب چلّه معمولا غذاهایی مثل انار پلو، سبزی‌پلو با ماهی و زرشک‌پلو و … پخته می شود تا جشن و دورهمی شب چلّه کامل‌تر باشد. در روستاها و شهرهای کوچک ایران در زمان‌های قدیم معمولا خانواده‌ها این شب را با نشستن در زیر کرسی‌های گرم می گذراند، کرسی‌هایی که مطمئنا نشستن در دور آنها مزه دیگری داشت.
چند روز مانده به شب چلّه حال و هوای خاصی شهر را فرامی‌گیرد، خیابان‌ها شلوغ‌تر از قبل می‌شود و مردم زیادی را در میوه فروشی‌ها و آجیل فروشی‌ها می‌بینید که در حال خرید هستند تا این شب را هر چه باشکوه تر برگزار کنند.
با اینکه در بیشتر شهرهای ایران چلّه به یک شکل سپری می‌شود، اما در بعضی از شهرها هم آداب و رسومی خاص برای گذراندن این شب وجود دارد. این فقط ایرانی‌ها نیستند که طولانی ترین شب سال با شادی می‌گذرانند بلکه چلّه در کشورهای اطراف ایران مانند افغانستان، پاکستان و تاجیکستان هم جشن گرفته می‌شود