🔹طرح موضوع: محل منازعه کجاست؟ در گذشته ای نه چندان دور امر اقتصادی در درون مناسبات اجتماعی قوام می گرفت؛ یعنی مناسبات اجتماعی بود که حدود و ثغور خصلتهای بنیادین و روابط اقتصادی را تعیین می کرد. از این رو تعاون (مشارکت) با زیسـت انسان‌ها غریبه نبود اما به مرور زمان، میدان اقتصادی از امر اجتماعی جدا و متمایز شـد و امر جمعی، به صورت عام، و تعاون، به طور خاص، بیشتر و بیشتر به حاشیه رانده شد. با چنین پیشینه ای، تعاونی را می توان با دو رویکرد مورد بررسی قرارداد: رویکرد نخست به جستجوی تعاونی در دل سازوکارهای اجتماعی غالب بر میدان اقتصادی در دوران پیشاسرمایه داری، که کماکان اندک مجالی را در اختیار داشته و دوام یافته است، می پردازد و رویکرد دوم ناظر به جهان سرمایه داری و ظرفیت تعاونی ها برای تحقق عدالت و دموکراسی از دل مناسبات سرمایه دارانه ی جهان مدرن است. بنابراین رویکرد اول فضایی را بررسی می کند که در آن تعاونی کمترین نسبت را با سرمایه داری و بوروکراسی دارد و به واسطه ی تولید اقتصاد، کار و مناسبات جمعی متفاوتی را خلق می کند. اما در رویکرد دوم، با آنکه مناسبات سرمایه و نظم سلسله مراتبی توأمان پذیرفته شده است، تعاونی سعی در تعدیل وضعیت موجود دارد🔹 📖منبع: کتاب تبارشناسی امر تعاون در ایران اثر محمد بحیرایی