✍می نویسم شاید چشم هایی ببینند!(۱۳۵)
🔹میرزا و یارانش را بهتر بشناسیم ۵
🔸شادروان حاج احمد کسمائی
▫️با توجه به اسناد و شواهد، نافرجامی نهضت جنگل ،از منظر خیانت و بی وفایی حامیان و یاران میرزا جای بحث و بررسی و تحلیل زیادی دارد ،سعی مان بر آن است تا با مرور شرح زندگی هر یک از یاران میرزا به زوایا و گوشه های مختلف وقایع نهضت جنگل نیز به اختصار اشاره کنیم.
▫️شورای رهبری نهضت جنگل که نقش اصلی را در هدایت نهضت از آغاز برعهده داشتند عبارتند از: میرزا کوچک خان، احمد کسمایی، حسن خان معین الرعایا، احسان الله خان، حیدر عمو اوغلی و چند تن دیگر... اعضای این شورا اگر چه درابتدا هدف مشترکی را دنبال می کردند ولی با دسیسه انگلیس و روس به تدریج دچار اختلاف و تضاد شدند که در نهایت منجر به شکست نهضت شد.
🔸میرزا احمد کسمایی معروف به" حاج احمد کسمایی "از ملاکین و تاجران ابریشم کسما صومعه سرا در دوره قاجار بود. پدرش حاج صالح از بزرگان زمان خود به شمار می رفت که غیر از حاج احمد فرزندان دیگری به نامهای: شیخ محمود کسمایی، ابراهیم خان بزاز کسمایی(کبریت خان) و محمد خان کسمایی (صدیق الرعایا) هم داشت که از بزرگان وملاکین بودند.
🔸حاج احمد کسمایی از سران نهضت جنگل ورهبر جناح راست این جنبش بود وعضو اولین گروهی بود که با میرزا کوچک ،نهضت جنگل را در جنگلهای خراط محله تولم بنیان نهاد.او از سرمایه داران و متنفذین زمان خودو از نوغانداران بزرگ زمانه خود در کسما بود ومحصول ابریشم او به کمپانی بونه به بندر مارسی فرانسه صادر میگردید ودرآمد زیادی داشت و هزینه نهضت جنگل هم سالها با پول او اداره میشد.
🔹درنوشتههای حاج احمدکسمائی آمده است:«در ابتدای امر که جمعیت ما سری و در رشت پنهانی عمل میکرد و در زمانی که به صورت هیات اتحاد اسلام آغاز به کارکرده ،کلیه مخارج نهضت مانند خرید اسلحه و مهمات و چیزهای دیگر به عهده من و از سرمایه خودم بود و آن را شخصا انجام میدادم. همچنین تا هفده ماه پس از رفتن به جنگل و شروع قیام، کلیه مخارج و کارهای وابسته به آن و خرید اسلحه با شخص من بود.»
🔹احمد کسمایی اهداف جنبش را سه انگیزه اصلی بیان میکند: ۱- بیرون کردن هر نیروی اجنبی و تفکر اجنبی ازکشور. ۲- حفظ استقلال و تمامیت ارضی۳- به وجود آوردن یک حکومت واقعی برای ایران که دربرگیرنده تمام اعتقادات وخواست های مردم ماباشد ونام تعدادی از
بزرگان نهضت رااینچنین ذکر می کند: درسال۱۲۹۶به جز تفنگچی ها،این افراد که اکثر روحانیون و مردم خوش نام گیلانات بودند به ما ملحق شدند:۱_ آقا سیدعبد الوهاب ضیابری ۲_حاج شیخ علی علم الهدی فومنی ۳_دکتر ابوالقاسم خان فربد ۴_ شیخ محمودکسمایی ۵_اقا میرمنصور رشتی ۶_ حاج سید محمود رشتی ۷_شمس الدین وقارالسلطنه.
🔸 چنانچه اشاره شد اوسالها نهضت را با مال و یارانش همراهی کرد، بویژه برادران و یاران حاج احمد در کسما، هریک بهنوعی از نیروها و ارکان اصلی(البته همین نقطه قوت نیز درپایان، تبدیل به ضد خودش می شود یعنی هواداران وی راه اختلاف و دو دستگی را پبش می گیرند و موجب شکست جنبش می شوند.به طوری که میرزا و یارانش مجبور به کوچ بزرگ می شوند و مرحله ای دیگر در نهضت شکل می گیرد) و ایفاگر نقش مهمی درقیام بودند وبعد از جدایی حاج احمد، یکی از تأثیرگذارترین پایگاههای نهضت جنگل، از سیطره حکمرانی و اختیارات میرزا خارج شد و میتوان گفت میرزا یک پشتش را از دست داد.
🔸از نقاط قوت و مثبت کسمایی نفوذ در طوایف واهالی منطقه بود،صادق کوچکپور از فرماندهان نظامی جنگل چنین توصیف کرده است: «تمام اهالی کسما، اباتر، طاهر گوراب، ندامان، چمن، صومعهسرا، کوله سر و چُمثقال تا تولمات از طرفداران حاج احمد بودند و اگر میخواست بسیج کند همه رامیتوانست مسلح نماید.»
🔹با این همه بعدها در پاره ای از مسائل با میرزا کوچک اختلاف پیدا کرد و بعد از اینکه در اسفند ماه ۱۲۹۷ خورشیدی از حکومت مرکزی تامین نامه دریافت کرد، از میرزا کناره گرفت که متاسفانه درپی آن،موازنه مالی نهضت جنگل به هم خورد. بعد از کناره گیری حاج احمد، دیری نپایید که وی به مشکلات و مصائب بسیار برخورد. حکومت وقت رفتار مناسبی با او نکرد. ثروتش را مصادره نمود و مدتی هم زندانی بود ودر اواخر به وضع ناخوشایندی مبتلا شد،تا اینکه عاقبت در هفتم اسفند ماه ۱۳۳۰ خورشیدی درسن هفتادو یک سالگی درگذشت ودرجوار میرزا در سلیمانداراب مدفون شد.حاج احمددر ثمره ازدواج خود یک پسر و دودختر داشت که خاطراتش در سالهای پایانی عمرش توسط دخترش مرحومه پوراندخت کسمایی به رشته تحریر در آمد وسپس منتشر شد.
🔹جمعه ها این داستان ادامه دارد..
✍حسین داداشی
https://t.me/shenasanews
@mirzaeihaa