مرتکب شوند خداوند هم آنها را به بلاهایی که نمیشناختند گرفتار میکند. البته با دقت در معنای کلمه بلا که هم به عنوان امتحان و هم به عنوان سختی و اندوه طاقت فرسا و به کار رفته است و با توجه به این که حتی موارد یکسان برای مؤمن و کافر کاملا متفاوت است «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَهٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَلَا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَسَارًا – اسراء/ ۸۲» میتوان نتیجه گرفت که اثر این حوادث هم برای آنها کاملاً متفاوت میباشد.
۳ – بیماری کفاره گناهان مؤمن
قال رسول الله (ص): «السُّقْمُ یَمْحُو الذُّنُوب» بحارالانوار/ ج ۶۴ / ص ۲۴۴
در فرمایشی از رسول مکرم اسلام (ص) نقل شده است که بیماری و مریضی گناهان را محو و نابود میکند. در فرمایشات متعدد از ائمه معصومین (ع) هم در خصوص این که بیماری و امتحان سبب تأدیب انسان و گاه سبب پاکی او از گناه و حتی سبب نزدیکی و قرب او به خداوند میشود مطالبی به ما رسیده است؛ که تحمل سختیها و امتحاناتی مثل ویروس کرونا را برای ما آسانتر میکند.
۴ – آیا دعا و ذکر و توسل برای نجات از بیماری کافی است؟
«وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ – غافر / ۶۰» دعا کردن و خواندن پروردگار عالم و خواستن از او حتی در مسائل کوچکی مثل نمک غذا هم سفارش شده است و خداوند خودش اجابت آن را تضمین کرده است و ذکر و دعا و عبادت مثل نماز و روزه وسیله کمک گرفتن از خداوند عالم بیان شده است. «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ – بقره / ۱۵۳» و حتی در جای دیگری در قرآن استغفار را در کنار وجود پیامبر رحمت (ص) سبب دفع عذاب بیان کرده است. «وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ وَمَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ – انفال / ۳۳»، ولی با همه این تفاصیل آیا دست به دعا بلند کردن و رها کردن اسباب مادی و طبیعی به تنهایی میتواند ما را از مشکلات نجات داده و نیازهای ما را برطرف کند؟ بی شک چنین نیست چرا که خداوند حکیم است و دنیا را بر اساس نظم و سنت خاص الهی آفریده و تدبیر کرده است و حتی در بیان ائمه معصومین به انجام امور از روال عادی و طبیعی آن تأکید شده است. وقتی که آیاتی از سوره مبارکه طلاق «وَ مَنْ یَتَّقِ اللهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ – طلاق / ۲و۳» که به آیه «مَنْ یَتَّقِ اللهَ» معروف است، نازل شد. عدهای از مسلمانان و یاران پیامبر کار و تلاش را رها کردند، درها را بستند و به عبادت روی آوردند. وقتی پیامبر اکرم (ص) علت را جویا شد آنها گفتند که خداوند روزی ما را تضمین کرده و روزی ما تأمین خواهد شد. پیامبر اکرم (ص) در پاسخ آنها فرمودند: هر کس این کار را بکند دعایش مستجاب نخواهد شد و تأکید کردند که حتما در طلب روزی باشید و آن را بجویید. این ماجرا به خوبی به ما میفهماند که دعا و عبادت و توسل برای جلب روزی یا دفع بلا و نجات از مشکلات لازم است، ولی کافی نیست. یعنی به وسیله دعا ما میتوانیم اسباب رحمت الهی را به سوی خودمان جلب کنیم، ولی از انجام وظایف دیگر خود هم نباید غافل بشویم.
۵ – چه باید کرد؟
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ – مائده / ۱۰۵»
جدا از معانی اخروی که در ادامه آیات آمده است از باب حجیت ظاهر و نص بودن آیات قرآن کریم میتوانیم دستورات الهی را در همه عرصهها و زمینههای مختلف زندگی دنیوی خود نیز به کار ببریم. تأکید و توصیه بر مراقبت از خود و همچنین توصیه به حفظ و نگهداری خانواده در مقابل خطرات «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ – تحریم / ۶» و نهی از بی توجهی و بی مبالاتی که منجر به هلاکت انسان میشود «وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَهِ – بقره / ۱۹۵» همه این آیات به خوبی نشان میدهد که اولین اقدام و اولین گام در مواجهه با گرفتاریها و مشکلاتی شبیه ویروس کرونا خودمراقبتی و پیشگیری از افتادن در ورطه چنین بیماریهایی است.
با توجه به اینکه ریشه این ویروس از یک غذای مورد استفاده در کشور چین و حیوان خفاش میباشد توجه به دستورات دینی در خصوص خوراک و اهمیت غذای حلال هم باید مورد توجه قرار گیرد. «فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ – عبس / ۲۴» توصیه اسلام به نظافت و رعایت مسائل بهداشتی که حضرت رسول اکرم (ص) آن را جزیی از ایمان و از اخلاق انبیاء بیان کرده اند و امروزه هم مورد توصیه و تأکید پزشکان دلسوز و زحمت کش نیز میباشد یکی دیگر از راه حلهای مقابله با این ویروس است. توجه نکردن به اخبار دروغ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا – حجرات / ۶» و حفظ سلامت روانی جامعه نیز یکی دیگر از مواردی است که میتواند مواجهه و مقابله با این پدیده را آسانتر گردان