✅✅ مطلب سوم: سخنرانی ✅✅ «تَنَزَّلُ الْمَلائِکةُ وَ الرُّوحُ فیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کلِّ أَمْرٍ؛ در آن [شب ]، فرشتگان و روح [جبرئیل ] به اذن پروردگارشان برای [تقدیر] هر امری نازل شوند». مقدمه یکی از شگفتی های آفرینشِ حق تعالی، قرار دادن شب قدر از همان ابتدای خلقتِ جهانِ ارضی و نزول امرِ سال به محضرِ حجّت و ولی خود ـ که هرگز زمین از وجودش خالی نبوده و نخواهد بود ـ است. سرّ این حقیقت، همان مسأله وساطت در فیض است. یعنی خداوند حکیم برای ارائه میزان و مقدار فیضی که مقرر شده محضر واسطه فیض افاضه شود، زمانی را به عنوان «شب قدر» قرار داده تا علاوه بر تفصیل و تقدیر امور در این شب، انسان بتواند با احیا و راز و نیاز، نقشی در مقدار فیضِ خود و افزایش آن داشته باشد. در این شب، تفسیر امور سال به محضر حجّت زمان نازل شده و برنامه یک سالِ مربوط به عالم، از سوی خداوند متعال به محضر او ارائه می شود. موضوع «لزوم وجود حجّت در هر زمان»، طی چهار مرحله پی گیری می شود: 1. استمرار شب قدر تا قیامت انکار این حقیقت و این عقیده که با رحلت رسول مکرّم اسلام(صلی الله و علیه و آله) شب قدر هم، از بین رفت، مصداق همان فتنه ای است که قرآن مجید، به شدت امت اسلامی را از آن بر حذر داشته است. به بیان امام سجاد(علیه السلام) فتنه ای که دامن گیر اهل خلاف شد، همین بود که عده ای از آنان، شب قدر را انکار کرده و به سبب آن به دوران جاهلیت بازگشتند؛ چرا که اگر می گفتند شب قدر هست، باید می پذیرفتند که خداوند در این شب امری دارد (تنزّل الملائکة. ..) و اگر این به مسأله اقرار می کردند، طبعاً شبِ قدر صاحب می خواهد؛ بنابراین از اساس، منکر شب قدر شدند. علاوه بر روایات متعددی که در تبیین آیه چهارم سوره قدر وارد شده و بر وجود شب قدر از ابتدای جهانِ ارضی تا روز قیامت تأکید می کند و در تفاسیر اهل سنت نیز ذیل سوره قدر، روایاتی در این رابطه ذکر شده است، فعل مضارع «تنزّلُ» نیز بر استمرار این حقیقت دلالت دارد. 2. نزول امر سال در شب قدر اگر شب قدر هر سال وجود دارد، نزول امر الهی نیز طبق این آیه و آیات ابتدای سوره «دخان» وجود خواهد داشت؛ به عبارت دیگر، با اثبات موضوع، یعنی وجود شب قدر، محمول، یعنی نزول امر سال، نیز بر اساس این آیه ثابت خواهد بود. 3. لزوم نزولِ روح و فرشتگان بر کسی اگر کسی بگوید: لازم نیست این فرشتگان بر کسی نازل شوند، بلکه فرود آمده و بر می گردند، پاسخ این است که: آیا نزولِ چیزی بر هیچ چیز معنا دارد[ix]؟! یعنی اگر بر کسی نازل نشوند، در این صورت تعبیر «تنزّل» صحیح نیست، بلکه تعابیری مثل «تردّد» و امثال آن گفته می شد؛ همان گونه که درباره ابتدای این سوره نیز که سخن از نزول قرآن به میان آمده است، معقول نیست کسی بگوید: قرآن در این شب نازل شد، ولی لازم نیست بر کسی نازل شده باشد. از سوی دیگر، همه پذیرفته اند که در زمان حضرت رسول(صلی الله و علیه و آله) جبرئیل و فرشتگان بر ایشان نازل می شدند. شایان ذکر است، دقت در آیه دوم سوره «نحل» نیز مطلب را روشن تر می کند. 4. ویژگی های کسی که میزبان و صاحب شب قدر است آیا هر کسی می تواند میزبان این میهمانان الهی باشد؟ آیا خوبان عالَم، علمای ربانی و امثال آنان می توانند این مسؤلیت را بر عهده بگیرند؟ ممکن است در پاسخ گفته شود: بله، چرا که در قرآن آمده است: «به یقین کسانی که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است، سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل می شوند»؛ اما با کمی دقت و تأمل در سوره «قدر» درمی یابیم آنچه در این جا مطرح است، با آنچه در آیه 30 سوره «فصلت» آمده، بسیار متفاوت است، زیرا: اولاً: این جا سخن از نزول جبرئیل یا موجودی باعظمت تر از جبرئیل است و به اتفاق نظر علمای فریقین، هر کسی نمی تواند محل نزول فرشته عظیم الشأنی همانند او باشد؛ چرا که سعه وجودی او بسیار قوی تر و بالاتر از سعه وجودی ماست؛ از این رو، فقط شخصی مانند رسول گرامی اسلام(صلی الله و علیه و آله) و کسانی که در رتبه و منزلت او باشند، چنین ظرفیت و توانی را دارند. ثانیاً: این «تنزّل» برای صرف ملاقات یا برای امری جزئی نیست، بلکه برای تمامی امور و مسائل مربوط به عالَم است: «...مِن کلِّ أمر». بنابراین، باید بین میهمان و میزبان، تناسب وجود داشته باشد و این میزبان از سوی حق تعالی، حائز مسؤلیت در این عالَم باشد؛ به عبارت بهتر، خلیفه خدا در زمین باشد، و چنین امر و مسئولیتی جز از معصوم، از شخص دیگری ساخته نیست. و با توجه به مطالب پیش گفته، لازم است در هر زمان انسانِ معصومی، ولیّ و خلیفه خدا باشد تا علاوه بر انجام وظایف الهی، صاحب شب قدر نیز باشد.